Een van die jongeren is Arthur Felix, 23 jaar oud. Hij wordt dankzij deze maatregel 'assistent-landmeter' bij de provincie. En als hij rond de jaarwisseling '79-'80 ziet dat Provinciale Waterstaat een nieuwe medewerker zoekt voor de Tekenkamer, weet hij genoeg. Hij solliciteert.

Hier wordt het persoonlijke politiek. Want dat we hier vandaag staan, hebben we dus allemaal te danken aan een CDA-premier. Zonder de werkverruimende maatregelen van het kabinet Lubbers hadden we hier vandaag niet gestaan, op de druk bezochte afscheidsreceptie van Arthur!

Betekenis geven lukt alleen achteraf.

Overdreven? Misschien wel. Maar Steve Jobs, de oprichter van Apple, hield ooit een lezing op Stanford, waarin hij zei dat al die dingen die ons overkomen, pas logisch met elkaar samenhangen als je terugkijkt. 'Connecting the dots', zei hij, is onmogelijk als je vooruit kijkt. Betekenis geven lukt alleen achteraf. En wie de stippen verbindt, ziet dat dankzij zegenrijk beleid een werkloze jongere ambtenaar C wordt. Die verandert in een Tekenaar 2e klasse. Die wordt Tekenaar 1e klasse en tenslotte opzichter-tekenaar 3e klasse.

Als ik mijzelf deze functiebenamingen uit het personeelsdossier hoor uitspreken, dan komen ze uit de prehistorie. Een tijd zonder computers. Een handgeschreven sollicitatiebrief. Een getypte aanstellingsbrief, waarin met de pen op het laatste moment de datum nog is veranderd.

Eén partner!

Voorafgaand aan die brief moest de ambtenaar trouwens netjes melden of hij samenleefde en zo ja met wie. Bij die vraag kreeg je als toelichting dat een ambtenaar geacht werd om niet meer dan één geregistreerde partner te hebben. Dat kunnen we bekrompen vinden, maar volgens onze personeelsadministratie heeft Arthur zich daar keurig aan gehouden. In die eerste jaren veranderen hij en zijn partner nog regelmatig van huisadres, allemaal in de stad Groningen. Maar Arthur neemt bij elke verhuizing wel steeds dezelfde vrouw mee.

soms buitengewoon weinig slaap

En die vrouw, Els, zal waarschijnlijk na verloop van tijd van hem hebben gehoord dat hij toch niet blij werd van de Tekenkamer. Arthur wilde wat meer afwisseling. Hij wilde er op uit. Buiten het Provinciehuis is het leuker.

En ik weet natuurlijk niet wat Els zei, maar feit is dat Arthur chauffeur werd. Er op uit? Dan kwam je bij commissaris van de Koningin Hans Alders meteen goed aan je trekken. Want Hans was uithuizig. De werklust van Hans en zijn grote netwerk zorgden er wel voor dat Arthur soms buitengewoon weinig slaap kreeg.

Aan de bak

En niet alleen Arthur. Want Hans belde soms ook wel een gedeputeerde of directeur op als hij op de terugweg naar huis was. Volgens de overlevering belde hij rustig tot twee uur 's nachts met een gedeputeerde om hem te helpen bij de oplossing van een probleem. Om dan zelf 's ochtends om acht uur dan al weer aan het werk te gaan.

Bij Alders kon Arthur dus aan de bak. Maar gelukkig kon hij eerst ervaring opdoen bij gedeputeerde Mirjam de Meijer. Die zag wat in hem. En reageerde daardoor tamelijk mild toen hij het chauffeursvak nog een beetje moest leren. Drie commissarissen zijn Mirjam dankbaar voor haar didactische werk.

Er was iets onduidelijks met een auto

Arthur vertelde me hoe hij Mirjam een keer in Duitsland ergens bij een overheidsgebouw had afgezet. En er niet bij stil had gestaan, dat ze na die vergadering nog naar haar hotel moest - verderop in de stad. Er was iets onduidelijks met een auto die vast stond in een parkeergarage. Natuurlijk regende het. En de taxi kwam maar niet. Kortom, Mirjam kwam doorweekt aan in het hotel.

Iedereen die dit hoort, krijgt vanzelf fantasieën wat er tijdens die wandeling door haar hoofd is gegaan. Mirjam stond bekend om haar duidelijkheid. Maar in de geserreerde versie van Arthur, legde ze 's ochtends keurig netjes uit dat Arthur haar voortaan na afloop beter even kon ophalen. Ach ja. Alle begin is moeilijk.

Koffer?

Arthur reed mijn voorgangers, Hans Alders en Max van den Berg. Beide aanwezig op zijn afscheidsreceptie. Max vertelt dat ze elkaar bleven opzoeken, ook nadat hij was gestopt als commissaris. Samen praten. Samen wandelen. Samen sporten. Ik put daar hoop uit: het is leuk om met Arthur onderweg te zijn. Goede gesprekken. Verstandige vragen. De laatste beurstips en verhalen uit de familie. Ik ben in de afgelopen jaren erg op Arthur gesteld geraakt.

Die doodenkele keer dat ik wel eens wat vergat... , of mijn agenda niet goed had gelezen, wist hij altijd op te vangen. Arthurs vragende blik ('had jij geen koffer bij je toen je uitstapte?'), zou bij het standaardrepertoire moeten horen van elke chauffeur.

Als je bij Arthur in de auto stapte, was je al bijna thuis. Hij creëerde een vanzelfsprekende thuisbasis. Even stoom afblazen soms. Een plek waar je kon bellen, lezen of schrijven. Een plek waar het warm en droog was. Of juist aangenaam koel. Maar ook een plek waar ik me veilig genoeg voelde om een eindje te slapen. Meestal waren we met zijn tweeën op pad. Maar soms ook met zijn drieën, met Matthé of Gea er bij. De heenweg uiteraard altijd serieus. Voorbereiden. Hebben we alles gezien? De terugweg vol observaties en relativerende grappen. Dan kwam er vaak die vreemde trilling in de auto, omdat linksvoor de chauffeur zat te schudden van het lachen.

Het zweet brak me uit bij dit slagschip

We waren uren samen onderweg. In coronatijd hygiënisch gescheiden door een plexiglas schermpje. Voldoende ruimte om bovenlangs snoepjes aan te geven. En hoe groot de auto ook is, toch altijd samen in een kleine ruimte. Het zorgt ervoor dat je een band opbouwt. En Arthur maakte dat ook makkelijk. Hij is iemand waar je snel lief en het leed mee deelt. Een vertrouwensband, want Arthur heeft in de vele kilometers die we samen aflegden heel veel gesprekken aangehoord. Waarbij hij me verzekerde dat hij ze onmiddellijk weer vergat.

Over lief en leed gesproken. We waren een keer op terugreis uit Den Haag toen hij ter hoogte van Amsterdam bericht kreeg dat in Rotterdam zijn eerste kleinkind was geboren. Het lukte mij niet om Arthur te overtuigen dat hij maar beter meteen naar Rotterdam kon gaan en mij de auto meegeven. Veel vertrouwen in mijn bestuurlijke kwaliteiten sprak daar niet uit! Maar de overtuigingskracht van kersverse oma Els was groter. We namen afscheid bij station Amsterdam-Zuid. En ik haalde de auto uit de parkeergarage.

Het zweet brak me uit bij dit slagschip, dat zo totaal anders was dan onze auto thuis. Het kostte me een kwartier om de stoel in een stand te krijgen die paste bij mijn beenlengte. Wat een verbijsterende hoeveelheid knopjes! Ik heb veel ervan geprobeerd, vaak met onverwachte resultaten. En dan was ik die parkeergarage nog niet eens uit!

Bravoure

Nee, ik zat liever achterin. Pret maken met de chauffeur. Lachen om zijn rake typeringen. Dubbele espresso's drinken. Genieten van de galm in zijn stem, waarmee hij elke slagboom open kreeg. 'Commissaris van de Koning', zei hij dan. En altijd kon hij doorrijden.

Ik heb wel eens gedacht: eigenlijk zou ik een kaart willen hebben, waarop ik spelden zet op alle plaatsen waar ik al ben geweest. Plekken waar Arthur me heeft gebracht. En ineens zag ik het: onze chauffeurs houden een gedetailleerde rittenstaat bij. Die heb ik opgevraagd - discreet natuurlijk, alleen van mijn ritten met Arthur. De huis- en kantooradressen eruit gehaald. En op de afdeling cartografie - de moderne tekenkamer - zijn de eindbestemmingen weergegeven op een kaart. Een persoonlijke stippenkaart van Nederland. Zeven jaar met Arthur Felix. De bestemmingen die we samen bereikten. Het is zoals je verwacht. Duizend bestemmingen. Heel veel Groningen. Heel veel Den Haag. Een beetje Brussel en Duitsland.

Connecting the dots: zeven jaar met Arthur

De stippen zijn interessant. Het zijn de zwaartepunten in ons professionele leven. Maar nog interessanter is het om de stippen met elkaar te verbinden. 'Connecting the dots'. Alleen als je terugkijkt, kan het. De verbindingen tussen de puntjes, die markeren zeven fantastische jaren met een geweldige chauffeur.

Als het leuk met iemand is, komt het afscheid te vroeg. Voor mij althans. Want ik moest op zoek naar een nieuwe chauffeur. Die is er, in de persoon van Wilfried, en ik geloof dat het helemaal goed komt.

Voor Arthur houdt het niet op. Want zoals veel vers gepensioneerden, heeft hij het hartstikke druk. Met de kinderen en kleinkinderen. Met de uitgestelde sociale activiteiten. Maar vooral: met zijn oude vak. Want Arthur blijft chauffeur. Hij bestuurt een camper, met Els. Parijs, Praag, de wereld ligt aan hun voeten.

Ik ben benieuwd wat voor kaart er ontstaat als we over een jaar of zeven de stippen opnieuw met elkaar verbinden. Ik wens hen een fantastische tijd.