Beelden zeggen meer dan woorden.

U herinnert zich het beeld van Aylan Kurdi. Drie jaar oud. Met zijn rode truitje lag hij in de branding op een Turks strand. Verdronken, vluchtend voor de oorlog in Syrië. Op weg naar vrijheid, die hij nooit zou bereiken.

Ook op dit moment kruipen, via tv en social media, beelden van oorlog onder onze huid. Kinderen onder puin in Gaza. Ouderen die wanhopig ronddolen in wat ooit hun veilige Oekraïense dorp was. Beelden die we niet van ons netvlies krijgen. Die ons laten zien hoe oorlog alles vernietigt. 

Maar we voelen het niet aan den lijve. 

Al 80 jaar mogen wij in vrijheid leven. Vrijheid die ons is geschonken. Vrijheid die er voor de meesten van ons altijd al was. Alleen de ouderen onder ons hebben uit hun eigen herinnering beelden van de verwoesting in ons eigen land. Van Joodse mensen die nooit meer terugkwamen. Van gebombardeerde huizen en straten. 

Piet Nienhuis kwam op die 5e mei met zijn ouders terug in hun huis, hier in Appingedam. Niet alleen de emmer koolzaadolie was kapot. Overal lagen brokstukken en puin. Het laatste slagveld van de Tweede Wereldoorlog op het Nederlandse vasteland was hier, rond Appingedam en Delfzijl.

Wie heeft moeten vechten voor vrijheid, kijkt er heel anders tegenaan, dan wie vrijheid in de schoot is geworpen. Tachtig jaar na de bevrijding zijn er steeds minder mensen die er als ooggetuige over kunnen vertellen. Wij, de mensen van na de oorlog, vinden vrijheid vanzelfsprekend. Maar laten we beseffen dat dat niet zo is. Vrijheid is méér dan de afwezigheid van oorlog. Vrijheid betekent dat je zonder angst kunt gaan en staan waar je wilt.

Dat je – binnen de grenzen van de wet – kunt zeggen wat je wilt. Dat je in vrije verkiezingen de leiders van je land kunt kiezen. 

Dames en heren,

Een rode emmer met koolzaadolie.

Een verdronken kindje, deinend in de branding.

Kinderen onder puin, ronddolende ouderen. 

Beelden die ons laten zien hoe oorlog levens verwoest en vrijheid afpakt.

Laat ik eindigen met een ander beeld.

Op de website van de verhalen van Groningen – waar u ook het verhaal van Piet Nienhuis kunt lezen – staat bij de bevrijding van Groningen een zwart-witfoto van Canadese soldaten. Ze versieren hun tank met tulpen. Die zijn in kleur. Felrood zijn ze. Voor mij symboliseren die soldaten in zwart-wit de overwinning op het duister van de oorlog. De rode tulpen voelen als vrijheid. Door hoe ze uitbundig stralen in de zon. En onbekommerd zichzelf zijn.

Maar pas op: ze zijn ook kwetsbaar. Om ze heel te houden, moet je ze verzorgen. En beschermen tegen wat ze kapot kan maken. Net als de vrijheid zelf.

Vandaag starten wij in Groningen het gedenken en vieren van 80 jaar vrijheid. Een mooi initiatief van Museum aan de A.

Laten we dat dankbaar en vol overtuiging doen. Maar laten we ook waakzaam zijn. Want vrijheid kan ons afgenomen worden. In één klap. Of sluipenderwijs, door kwaad dat zich als koolzaadolie door een keuken verspreidt.

Vier dus de vrijheid, maar stá er ook voor. Zodat we haar ongeschonden doorgeven aan de generaties na ons.