Een hond in de Fraeylemaborg

Al sinds mensenheugenis is dit Groningse pronkjewail een plek waar geschiedenis tastbaar wordt, waar je door gangen loopt die verhalen fluisteren, en waar de tuinen elk seizoen opnieuw tot leven komen. Vandaag vieren we dat de Fraeylemaborg 50 jaar een 'museaal landgoed' is. De borg zelf is uiteraard veel ouder. We vieren de kracht van een plek die een begrip werd door steeds opnieuw betekenis te krijgen. Dankzij de grote inzet en liefde van vrijwilligers.

Ik mag in een tuin vol vrijwilligers aandacht besteden aan een element dat tot nu toe te weinig aandacht heeft gekregen. Want het wordt tijd om het eens te gaan hebben over honden. Honden speelden ook op de Fraeylemaborg een belangrijke rol. Voor de jacht. Voor de status. Voor de gezelligheid. Er bevindt zich op het landgoed zelfs een heus hondenkerkhof. Honden zijn, kortom, belangrijk. Belangrijker dan de meeste mensen denken.

De schrijver Cees Nooteboom debuteerde lang geleden met de roman Rituelen. Daarin staat meer prachtigs. Maar één zin bleef bij mij plakken: 'Herinnering is als een hond die gaat liggen waar hij wil.' Want dat is raak. De borg is een huis van herinneringen. Maar op herinneringen krijg je geen vat. Ze zijn niet te sturen. Ze zijn er ineens. Soms blijven ze bij ons, soms verdwijnen ze en soms keren ze onverwacht terug. Een hond die gaat liggen waar hij wil. 

Historische honden

De invloed van honden is nauwelijks te overschatten. Het is een misverstand dat de loop van de geschiedenis wordt bepaald door grote veldslagen, door verkiezingen of door diplomatieke verdragen. We denken dat vaak, maar er is een andere kracht die telkens weer een beslissende rol speelde: de hond. Ik heb even diepgaand onderzoek gedaan. Op het internet. En ik ben tot verrassende conclusies gekomen.

zonder Checkers, geen Watergate!

Neem Willem van Oranje. Vader des Vaderlands, held van de Tachtigjarige Oorlog. Maar hij had zijn leven te danken aan zijn hond Pompey. Terwijl Willem in zijn tent sliep, kwamen er Spaanse huurmoordenaars aan. Pompey sloeg alarm, blafte, krabde, en redde zo het leven van zijn meester. Kortom: zonder een blaffende viervoeter, misschien geen Nederland. En zonder Pompey had die andere huurmoordenaar, Balthasar Gerards, een andere plek in de geschiedenis ingenomen. Het praalgraf van Willem van Oranje in Delft heeft dan ook één opvallende figuur. Aan het voeteneind ligt een trouwe, waakzame hond. 

Drie eeuwen later, in de Verenigde Staten, was Richard Nixon alleen nog maar kandidaat voor het vicepresidentschap. Maar hij was al in grote problemen. Hij werd beschuldigd van gesjoemel met geld. Maar in een beroemde televisietoespraak zei hij: 'Eén cadeau geef ik nooit terug: het hondje van mijn dochters, Checkers.' Het publiek smolt, en Nixons carrière was gered. Voorlopig althans. Met de kennis van nu, kunnen we zeggen: zonder Checkers, geen Watergate!

Geen staatsman zonder hond

En dan John F. Kennedy, die midden in de Koude Oorlog een nogal verrassend geschenk kreeg van Nikita Chroesjtsjov: een hondje genaamd Pushinka. Het was de pup van Strelka, die nog was meegegaan met de Spoetnik. Het was diplomatie met een kwispelstaart. Soms brengt een pup meer ontspanning dan een topoverleg!

bij een blaf, een kwispel of gewoon een smekende hondenblik

Alexander de Grote had een grote hond, Peritas. Volgens de overlevering versloeg hij een leeuw en zelfs een olifant. Alexander was zo onder de indruk van het beest dat hij het na zijn dood wilde vereeuwigen. Jan Evert Scholten noemde een dorp naar zijn moeder (Klazienaveen). Alexander de Grote noemde een stad naar zijn hond. 

Ik kan zo nog wel even doorgaan. Groten der aarde en honden: ze blijken onafscheidelijk. De conclusie is helder: geen staatsman zonder hond. De ware beslissingen in de wereldgeschiedenis zijn misschien niet genomen in vergaderzalen of op slagvelden, maar bij een blaf, een kwispel of gewoon een smekende hondenblik. Zoals Vondel al terecht zei: Waer werd oprechter trouw - Dan tusschen man en vrouw - Ter weereld oit gevonden? Bij de honden!

Een hond voor Fraeylema

Iedereen die hier is geweest, bewaart er een eigen herinnering aan. Voor de een is dat een zomerse wandeling langs de vijver. Voor een ander de geur van het interieur, of het besef dat generaties hier hun leven hebben geleid. En vanaf nu, dankzij de jubileumstrip, is daar een nieuwe herinnering bijgekomen: de hond die door de eeuwen heen meeloopt, als stille getuige van alles wat zich hier afspeelt: Spoekie!

Voor een ander de geur van het interieur

Wat zullen bezoekers zich herinneren, jaren na hun bezoek? Misschien is het de tuin in herfstkleuren. Misschien de kunst, of gewoon het gevoel dat je in een ander tijdperk bent gestapt. Misschien is het hoe het rook. Of hoe geheimzinnig het was. Maar ik geef Spoekie een behoorlijke kans om een blijvende herinnering te worden aan deze bijzondere borg. Een herinnering die je nog jaren bijblijft. Herinnering is als een hond die gaat liggen waar hij wil.

Het mooie is: de Fraeylemaborg laat ruimte voor al die herinneringen. 50 Jaar museum. 50 Jaar gastvrijheid. Duizenden bezoekers uit Slochteren, Groningen en ver daarbuiten kwamen hier om zich te laten raken door geschiedenis en schoonheid. En dat is precies waar de borg zo goed in is: een brug slaan tussen verleden en heden, en inspiratie geven voor de toekomst.

Leve Spoekie!

Daarom is het jubileum niet alleen een terugblik, maar vooral ook een uitnodiging. Aan iedereen die het verhaal van de borg wil leren kennen. Aan iedereen die zich even wil verliezen in een andere wereld. En aan iedereen die een herinnering mee naar huis wil nemen. Of die nu in de vorm van een hond is, of gewoon van een gevoel dat blijft hangen.

Lang leve de Fraeylemaborg. Op naar de volgende 50 jaar als museum, vol nieuwe verhalen en nieuwe herinneringen. En lang leve de nieuwe borghond! Leve Spoekie!