Als je de Dikke van Dale erbij pakt, lees je bij het lemma koopman: ‘iemand die van handel zijn beroep maakt’. Iemand die waren opkoopt en ze weer te koop aanbiedt. Volgens de letterlijke betekenis is een koopman dus geen eigenaar van een transportbedrijf. Tegelijk denk ik dat we nu wel kunnen vaststellen, na 100 jaar, dat echte Koopmannen - met een hoofdletter K - voor 100 procent vervoerders zijn. Eigenaars van een transportbedrijf, dat veel meer is dan alleen een transportbedrijf.

Aan het stuur

Koopman is inmiddels groot. Een logistieke onderneming, met ruim 1100 medewerkers in Nederland, België en Duitsland. Grondlegger Siebe Koopman zou zich verbazen. Hij kan onmogelijk aan zo'n groot bedrijf hebben gedacht toen hij besloot meer te gaan doen dan paarden van nieuwe hoefijzers te voorzien in zijn smederij. Toen hij besloot een vrachtwagen te kopen. Een viercilinder Chevrolet.

Ik weet ook niet zeker of hij heeft voorzien dat over honderd jaar de vierde generatie Koopman aan het stuur van het bedrijf zou zitten, om het eens in chauffeurstermen te zeggen. Maar vandaag kunnen we gerust vaststellen, dat Siebe Koopman een goed besluit heeft genomen. Ja, er valt een goede boterham te verdienen met je vrachtwagen. Dat werd de basis van het bedrijf, dat vandaag de dag veel meer doet.

langs de kant van de weg in hun cabine ligt te slapen

Ik was hier al een keer eerder. Want in 2018 mocht ik aan Koopman de Groninger Ondernemingsprijs uitreiken en ik kwam daarna op bezoek. Voor mij was dat een gedenkwaardig moment. Maar minstens zo gedenkwaardig was de tekst waarmee Harm Koopman de prijs in ontvangst nam, samen met een heleboel uitzinnige medewerkers. Hij zei: ,,Dit is een mooi compliment, ook aan de vorige generaties. En we danken onze medewerkers van wie een groot deel op dit moment langs de kant van de weg in hun cabine ligt te slapen.’’ Zo markeerde hij zijn plaats. Middenin de geschiedenis. Midden tussen de vele medewerkers. En middenin een snel veranderende wereld.

Meeveranderen

Al bij de presentatie van Koopman voor de Groninger Ondernemingsprijs kon iedereen het zien. En toen ik langskwam, zag ik het voor de tweede keer. Ik zag een bedrijf dat permanent verandert. Omdat de wereld verandert. Omdat de klanten veranderen. Er bestaat voor ondernemers geen rustig bezit.

En ik geloof dat dat is wat Koopman drijft

Dus wie denkt aan vrachtwagenritjes van A naar B, kan zich hier vergapen aan de wereld van warehousing: voorraadbeheer, orderpicking, ompakken, stickeren en transport - de hele mikmak. Zelfs blockchain kwam voorbij.

Ik dacht: zo wordt het je wel heel makkelijk gemaakt, als fabrikant of leverancier. En ik geloof dat dat is wat Koopman drijft: de opdrachtgever ontzorgen. Alles komt goed. Wij regelen het wel. Laat het maar aan ons over.

Automobiel

Zonder verandering, zonder aanpassing geen groei. De verandering zit al generaties lang in het bedrijf. Siebe droeg het bedrijf over aan Klaas. En Klaas profiteerde van de economische groei van het Nederland na de wederopbouwjaren. Onze welvaart nam toe. We gingen meer kopen, We werden mobieler en grote automerken kwamen bij Klaas uit om hun personenauto's naar de dealers te laten vervoeren. Op 'zijn' vrachtwagens.

wat we tegenwoordig in goed Gronings 'cargo' noemen

Daarna namen de zonen Siebe en Jan het over. En opnieuw was de auto-industrie de motor - om maar even in het jargon te blijven - achter de expansie van het bedrijf Koopman. Er volgden overnames van transporteurs en de Koopmannetjes startten terminals in Amsterdam en Born voor de afhandeling van personenauto's.

Nog altijd draait het bij Koopman om autotransport. Maar ook om wat we tegenwoordig in goed Gronings 'cargo' noemen: pakketten met afwijkende maten, kleine of juist grote pallets, kwetsbare goederen en zaken die wat extra aandacht vragen bij het vervoer.

Koninklijk?

Wie een jaar ouder wordt, is jarig. Dus wie een eeuw oud wordt, is 'eeuwig'. Voor mensen is dat een uitzonderlijke leeftijd. Ik schrijf elke maand een handjevol kaarten aan honderdjarigen. En ook voor een bedrijf is het heel bijzonder. Al die tijd met een stevige uitvalsbasis in Noordhorn. Een bedrijf dat zo lang bestaat, kan in principe een gooi doen naar het predicaat 'Koninklijk'.

Daarvoor is niet gekozen. En ook dat is ondernemen. En het verhaal daarachter laat zien dat het ook in een goed bedrijf niet altijd rozengeur en maneschijn is. Geen vanzelfsprekende aaneenschakeling van succesverhalen. Dat er soms dingen gebeuren die je niet ziet aankomen. Dingen, die je bedrijf zomaar in zwaar weer doen belanden.

En zo verloor Koopman veel werk

Corona deelde de eerste tik uit. Daarna volgde de invasie van Rusland in Oekraïne. Een oorlog die grote consequenties had voor de auto-industrie. Want wat niet iedereen weet - veel onderdelen voor auto's worden gemaakt in Oekraïne. Dus de oorlog had een verlammende werking op de productie van auto's. En zo verloor Koopman veel werk.

Een predicaat 'Koninklijk' vergt een behoorlijke inspanning. Want je moet niet alleen je bedrijfsgeschiedenis te boek stellen, je moet ook je financieel en sociaal-economisch je doopceel lichten. Bewijzen dat je vooraanstaand bent en solide. Dat je goed omgaat met je medewerkers en al die jaren integer hebt gehandeld - er komt heel wat bij kijken. Dus om in levensgevaarlijke tijden een predicaat aan te vragen, dat vergde te veel van de veerkracht. En bovendien het besluit om er mensen voor vrij te maken. Terwijl het alle hens aan dek was.

Met de kennis van nu

Om een lang verhaal kort te maken: Koopman vroeg het predicaat niet aan. Begrijpelijk. Maar toch… We hebben allemaal best een koninklijk gevoel bij deze honderdjarige winnaar van de Groninger Ondernemingsprijs. En het doet iets met een familiebedrijf, als ondernemer, wanneer je het predicaat Koninklijk voor je naam mag zetten. Dan behoor je tot het neusje van de zalm. Dat doet ook iets met je personeel.

'Met de kennis van nu', om maar eens een uitdrukking uit de politiek te gebruiken, is het ook jammer. Want Koopman heeft de wind weer in de zeilen. En wat is het dan mooi, dat het bedrijf toch kans heeft gezien om Loek Mulder - niet de minste, zou ik zeggen - te vragen om de geschiedenis op te tekenen. En om vandaag een groot feest te vieren.

Je moet soms moeilijke besluiten nemen.

Het laat denk ik zien, wat ondernemen is. Wendbaarheid is lang niet altijd pijnloos. Je moet soms moeilijke besluiten nemen. Extra reden om met alle medewerkers mijlpalen te vieren, als dat kan. Om terug te komen op het begin van mijn verhaal: ben je een Koopman als je een transportbedrijf hebt? Het antwoord daarop is: 'ja'. Daar hoef je niet lang over na te denken, met intussen de vierde generatie Koopman aan de leiding.

Sommige bedrijven hebben hun naam mee. Laten we vol vertrouwen de volgende eeuw in kijken. Want goed koopmanschap, een voorwaarde voor succesvol ondernemen, is hier in de naam besloten. De eerste eeuw zit erop. We kunnen elkaar vandaag gelukwensen met eeuwig Koopman.