En ik laat me vertellen dat er niemand in de kist ligt.

Het is prachtig versierd. Al moet ik even slikken wanneer ik de aula inloop. Vooraan staat - alsof de afscheidsbijeenkomst zo kan beginnen - een zee van bloemen bovenop een grafkist. Met hout van Groningse en Drentse bomen. Dat dan weer wel. En ik laat me vertellen dat er niemand in de kist ligt.

Al jarenlang was een vurige wens van de Groninger begrafenisverzekering Algemeen Belang om een eigen crematorium te hebben. Ook nu Algemeen Belang onderdeel is geworden van DELA (ook een coöperatieve vereniging sinds 1937: 'Draagt Elkanders Lasten') is die wens nog springlevend. Vandaag is dus een grote dag. De Groninger zanger Erwin de Vries zingt de ballad 'Ooit', die hij ooit schreef voor de marketingcampagne van Algemeen Belang. En ik mag de schaar hanteren om samen met DELA-directeur Jack van der Putten ouderwets een lint te knippen en daarmee een kunstwerk te openen. 'Het pad', een wandelpad dat zweeft boven de grond.

Waar je niet wilt zijn

Feest in het crematorium. Er zijn geloof ik twee plekken in Nederland waar je liever niet wil zijn. De eerste is vooraan in een file. En de tweede, het is misschien wat cru om dat hier zo te zeggen, is een uitvaartcentrum. Want wie daar komt, heeft verdriet. Het crematorium is de plek waar je afscheid moet nemen van iemand van wie je houdt. Iemand die je dierbaar is. Het is de plek waar de hoop op een gezamenlijke toekomst in rook opgaat.

Onze ‘leukigheidsmaatschappij’ vol ‘ikkigheid’.

En toch. Het zegt iets over onze tijd, dat de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter momenteel een beroemdheid is. Een schrijver van bestsellers als ‘Bordeline times’. Beroemd, omdat hij duiding geeft aan de tijd waarin wij leven. En zo mensen houvast biedt die op zoek zijn naar zingeving.

De Wachter klinkt een beetje als een ouderwetse dominee. Hij hekelt ons hedonisme. Onze obsessie met geluk. Onze ‘leukigheidsmaatschappij’ vol ‘ikkigheid’.  Wij mensen, zegt hij, willen tegenwoordig dat alles leuk is. En accepteren niet dat het leven soms ook lastig kan zijn. ‘De hemel is tegenwoordig afgeschaft, en daarom willen we de hemel hier’, zegt De Wachter. Nu direct en meteen, en liefst altijd.

Grootse verbindingen

Maar het leven is niet een hoogvlakte van alleen maar geluk. Ook pijn, pech en verdriet maken er onderdeel van uit. Ik wens niemand veel tegenslag toe, maar juist door nu en dan te ervaren dat geluk niet vanzelf spreekt, krijgt ons leven diepte. Het maakt geluk intenser.

Wat werkelijk van betekenis is, is wat we zijn voor elkaar.

Zo is het ook met de dood. We hebben het er liever niet over. Dat is natuurlijk wel te begrijpen, maar het is tegelijk ook raar. Want zoals geluk hoort bij tegenslag, en licht pas zichtbaar wordt in contrast met donker, zo geeft de dood reliëf aan het leven.

En er is meer. Het einde van het leven bepaalt ons bij wat er in ons leven werkelijk toe doet. En dat zijn juist niet de verhalen over maatschappelijk succes of materiële welvaart. Wat werkelijk van betekenis is, is wat we zijn voor elkaar. En door alle verdriet heen, wordt dat zichtbaar als we afscheid nemen van iemand van wie we houden. In de woorden van De Wachter: ‘In de ongelukkigheid komen de grootste verbindingen tot stand.’

Veelkleurigheid

SIRE wijdt er momenteel een landelijke campagne aan: “De dood, praat erover, niet eroverheen.” En juist hier, op deze plek waar wij afscheid nemen van onze dierbaren, is dat onontkoombaar.

Op een cruciaal moment in het leven: de dood

Het mooie van dit nieuwe centrum vind ik dat het grote mogelijkheden biedt om een afscheids- of rouwdienst zo vorm te geven dat het past bij wie je bent. Het hoeft niet perse binnen: het kan bijvoorbeeld ook hier buiten.
Ik vind dat prachtig. De verschillende manieren waarop mensen vormgeven aan het afscheid van elkaar, weerspiegelt dat we in alle veelkleurigheid bij elkaar horen. Ik vind het belangrijk dat er een plaats is waar al die verschillende visies, wensen en opvattingen gestalte kunnen krijgen. Op een cruciaal moment in het leven: de dood.

Frituurlucht

De afgelopen tijd hoorde ik wel eens iemand over deze locatie; over de verbazing dat je een paar honderd meter verderop de frituurlucht ruikt. Dat het zo dicht bij een McDonalds staat. De uitvaart zo dicht bij de rest van het leven. Maar de aanwezigen begrijpen dat ik die verbazing niet deel. Integendeel: het is mooi. Het is niet eens een contrast. We staan hier middenin het leven.

De uitvaart zo dicht bij de rest van het leven.

Ik verwacht dat dit uitvaartcentrum, dit crematorium, een belangrijke plek wordt voor de inwoners van de stad Groningen en daarbuiten. Ik verwacht dat deze plek een begrip wordt. Een plek waar je kunt rouwen en stilstaan bij je dierbaren, buren, geliefde, collega of wie dan ook. Een plek, die midden in het leven staat. Ons leven.