Aan mijn optreden voor de Oogvereniging ging daarom vriendelijk appverkeer vooraf met mijn ambtgenoot in Drenthe. En daardoor kan ik de aanwezigen de hartelijke groeten doen van mijn buurvrouw Jetta Klijnsma, die graag instemde met mijn optreden op 'haar' grondgebied. Het is immers voor een goede zaak, die ook zij een warm hart toedraagt. Maar we zagen beiden de grens.

Blinde vlek

Je ziet vanzelf grenzen als je werkt aan gelijke kansen voor iedereen. De Oogvereniging zet zich daar al tien jaar voor in: gelijke kansen voor mensen met een oogaandoening of visuele beperking. Ik ben een van de vele fans van dat werk. Want het kan je zomaar overkomen dat je ogen het niet goed doen. En dan levert meer beperkingen op dan alleen de visuele. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat ruim 70% van de mensen die slecht zien, geen betaalde baan heeft. En dat is zorgelijk: mensen zijn veel meer dan alleen hun oogaandoening.

Het is makkelijk gezegd: iedereen moet kunnen meedoen in de samenleving.

Nu wil ik niet beweren dat je je alleen maar kunt ontplooien als je betaald werk hebt. Maar deze deze kille statistieken wijzen op een enorme verspilling van talent. Zeker als je bedenkt dat uit cijfers van de Oogvereniging blijkt dat naar verwachting in 2040 maar liefst 45% méér mensen een oogaandoening zullen hebben.

Mensen aan de kant laten staan omdat ze een beperking hebben, dat is de blinde vlek van onze samenleving. Het is makkelijk gezegd: iedereen moet kunnen meedoen in de samenleving. Ongeacht waar je wieg stond. Ongeacht wat je geleerd hebt. En ongeacht je oogaandoening. Maar je moet vaak meer belemmeringen overwinnen dan je beperking alleen. Vooroordelen. Gemakzucht. Macht der gewoonte.

Barrières

Want het kán wel! Alleen al in mijn eigen beroepsgroep - politiek en openbaar bestuur - zien we prachtige rolmodellen. Neem Marcel Oosterveer en Tjarda Struik. Zij zijn allebei vrijwel blind. Marcel is burgemeester van Waalre, Tjarda wordt dat in november in Leiderdorp. ‘Mijn hersens werken prima, dat staat los van mijn ogen’, zegt Struik. Zij zet zich als ’blindfluencer’ in voor een wereld waarin iedereen meedoet.

Een ander voorbeeld is Sjak Rijploeg, geen onbekende voor de aanwezigen. Hij is blind, en was 12 jaar lang Statenlid in Groningen. In een interview in het Dagblad van het Noorden vertelde hij eens dat mensen in de bus voor hem opstonden. Dat vond hij ongemakkelijk. ‘Aan mijn benen mankeer ik niks’, zei hij.

Ziende mensen zijn soms blind voor wat je nodig hebt als je níet goed ziet.

Meedoen in de samenleving kan prima, óók als je slecht of niets ziet. Maar de bezoekers van de Oogdag weten het beter dan ik: het gaat niet vanzelf. Je moet er zélf meer barrières voor overwinnen. En de samenleving als geheel moet dat ook. 

Dat begint met bewustwording. Ik realiseerde me pas goed toen ik met een kinderwagen door de stad wandelde, hoeveel stoepranden en drempels je tegenkomt als je afhankelijk bent van een rolstoel. En hoe vaak zal het niet gebeuren dat iemand een kopje koffie neerzet bij een slechtziende, zonder dat even te melden? Ziende mensen zijn soms blind voor wat je nodig hebt als je níet goed ziet. We hebben ervaringsdeskundigen hard nodig om de samenleving daar continu in op te voeden.  

Een verademing

Daarnaast zet de vereniging zich in om mensen met een oogaandoening van informatie te voorzien. Ik kan mij voorstellen hoe eenzaam je je voelt, als een arts je naar huis stuurt met de mededeling dat je blind zult worden. Waar vind je kennis over hoe je dan verder moet? Over wat er wél kan, en wie je daarbij kan helpen?

Gelukkig is er veel veranderd in de tien jaar dat de vereniging bestaat. Bewustwording groeit, ook al is het gestaag. En er zijn steeds meer hulpmiddelen die meedoen in de samenleving vergemakkelijken.

En ik snuffelde zelf in de mogelijkheden om te leven met je beperking.

Maar dan moet je daar wel de weg in kunnen vinden. Een bijeenkomst als deze helpt daarbij. Net als de andere voorlichtings- en informatie-activiteiten die de Oogvereniging organiseert. Ik kreeg na mijn toespraak een mooie rondleiding langs de stands. Een aardige blindengeleidehond kwam kwispelend en rustig snuffelend naar me toe. En ik snuffelde zelf in de mogelijkheden om te leven met je beperking.

Want dat is van onschatbare waarde: de Oogvereniging biedt mensen met een oogaandoening bovendien contact met elkaar. Dat lijkt mij een verademing. Het gevoel dat je niet alleen staat. Dat mensen feilloos begrijpen waar je doorheen gaat. En waar je tegenaan loopt, soms ook letterlijk. Je hoeft elkaar niks uit te leggen en kunt leren van elkaars ervaringen.

Geen eenzaam gevecht

En we kunnen bij elkaar het gevoel versterken dat je er niet alleen voor staat. Toen ik dit bezoek voorbereidde, werd ik mij extra bewust van onze rol als provincie. Bijvoorbeeld om het openbaar vervoer toegankelijk te houden. Of digitaal voor iedereen bereikbaar en toegankelijk te zijn. Als overheid zijn wij gehouden om het VN-verdrag voor rechten van mensen met een beperking uit te voeren. En het staat vast: er is nog veel te doen.

Er is een gevarieerd programma, van lezingen en workshops tot sportschieten (!)

Het misverstand van 'Open het Dorp', destijds, was dat er een dorp kwam, speciaal voor mensen met een beperking. Ons motto is 'Open de wereld'. Wij moeten mogelijk maken dat iedereen kan meedoen, zónder dat daar telkens iets bijzonders voor geregeld moet worden. Ook wij moeten daar nog in leren. De waarde van de Oogvereniging is niet alleen dat ze er is voor mensen met een oogaandoening. Ze opent ook beleidsmakers, organisaties en de samenleving als geheel de ogen voor het belang van een land zonder drempels. Ze laat ons zien waar we onbedoeld een barrière hebben aangebracht. Een grens hebben getrokken.

De Oogdag is een aanwinst. Het belooft mooi weer te worden. Er zijn aanzienlijk meer mensen dan stoelen in de zaal. Voortekenen voor een prachtige middag. Er is een gevarieerd programma, van lezingen en workshops tot sportschieten (!) en oogdruppelinstructie. Dat maakt mij nieuwsgierig!

Maar er is reden genoeg om elkaar een land en een wereld toe te wensen, waarin iedereen de kans krijgt zijn of haar talenten te laten bloeien, ongeacht wat er met je ogen aan de hand is. Te beginnen in de provincie Groningen. En vooruit, hoor ik me zeggen, 'natuurlijk ook in Drenthe!' Want grenzen zijn er alleen, wanneer je ze ziet.

Een afgekeurde blindengeleidestrook in Groningen. Foto: Marten Nauta, RTV Noord