Een brief aan de koning
Na afloop wil de verslaggever van RTV Noord weten hoe je eigenlijk burgemeester wordt. En of hijzelf in aanmerking zou komen. Een goeie vraag, vind ik. Hoe word je eigenlijk burgemeester? Burgemeesters worden benoemd bij Koninklijk besluit. Dus het begint met een brief aan de koning. Een sollicitatiebrief, waarin de kandidaten laten merken dat ze de profielschets goed hebben gelezen en waarom ze geschikt en gemotiveerd zijn. “Majesteit, ik wil graag burgemeester van Het Hogeland worden.” Maar hoewel iedereen haar best doet op zo’n brief, is het een brief die de koning niet zal lezen… Anderen wel!
Ik kondig alvast een saai persbericht aan
Overmorgen staat in de Staatscourant dat Het Hogeland een nieuwe burgemeester zoekt. En vandaag al staat het op de eigen website. Belangstellenden hebben vijf weken de tijd om te solliciteren. Dat is langer dan normaal. Meestal is er een reactietermijn van drie weken. Maar dan zouden we eindigen in het kerstreces. Daarom hebben we in overleg met het ministerie van BZK besloten de termijn te verlengen naar vijf weken. De procedure sluit op 3 januari 2025. Dus wie onder de kerstboom nog op de gedachte komt dat ze wil solliciteren, is nog op tijd!
Ik kondig alvast een saai persbericht aan. Mijn kabinet verstuurt begin januari een persbericht de wereld in over het aantal sollicitanten. Meer vertel ik er niet bij. Want ik vind het niet in het belang van de vertrouwelijkheid van de procedure als ingewijden de legpuzzel kunnen leggen, dankzij extra informatie over geslacht, politieke partijen, leeftijden of voormalige werkkringen. Wie meer wil weten, moet even wachten.
Daarna begint voor mij het zware werk, want de commissaris van de Koning leest de brieven en de cv’s. (Zijn kabinetschef trouwens ook). Ik win inlichtingen in over kandidaten. Ik spreek met een flink aantal van hen. En daarna vertel ik de vertrouwenscommissie welke kandidaten ik geschikt vind.
De vertrouwenscommissie
De vertrouwenscommissie? Dat is de sollicitatiecommissie die de gemeenteraad heeft ingesteld. Ze bestaat uit alle fractievoorzitters. Vertrouwelijkheid is bij alle sollicitaties belangrijk, maar bij de benoeming van een nieuwe burgemeester is geheimhouding zelfs wettelijk geregeld. Wie lid is van een vertrouwenscommissie moet over wat hij daarin meemaakt voor altijd zwijgen. En anders is het zelfs een misdrijf.
het moment waarop de champagnekurken knallen
Maar ik kan - legaal - wel iets verklappen. Meestal spreekt de vertrouwenscommissie met een aantal van de sollicitanten. Het is gebruikelijk dat dat gebeurt in een paar ronden: de eerste met wat meer kandidaten dan de tweede. Als de vertrouwenscommissie eruit is, doet ze aan de gemeenteraad een voorstel voor een ‘aanbeveling’. Daarop staan de twee beste kandidaten. De gemeenteraad vergadert in het geheim, en stemt in die vergadering over de definitieve volgorde van de twee laatste kandidaten. Alleen de eerste naam op de aanbeveling van de gemeenteraad wordt openbaar gemaakt. De andere blijft geheim.
Meestal is dat het moment waarop de champagnekurken knallen en de felicitaties binnenstromen. Maar het is natuurlijk te vroeg! Want de benoeming bij koninklijk besluit vergt nog een paar stappen. De gemeenteraad doet een aanbeveling. En ik geef de Minister van BZK daarover een advies. Het is dan inmiddels ergens eind maart volgend jaar.
De benoeming
En dat moet leiden tot een Koninklijk besluit. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bereidt die voor. Als alles volgens plan verloopt, zet de koning zijn handtekening nog voor de zomervakantie. En de benoeming gaat dan in op de de eerste werkdag na het zomerreces, 25 augustus 2025.
Huh? Waarom die datum? De datum van 25 augustus 2025 is nauwkeurig gekozen in overleg met de griffier van de gemeenteraad. De burgemeester krijgt met ingang van 1 augustus 2025 eervol leeftijdsontslag. Dat ontslag volgt op de eerste dag van de maand volgend op die waarin de leeftijd van 70 jaar wordt bereikt.
het lijkt me een beperkt risico
Henk Jan Bolding is jarig op 5 juli dus zo komen we uit op 1 augustus 2025. Maar helaas valt die datum middenin het zomerreces. Nou is het in de zomer (meestal) behoorlijk rustig, dus het lijkt me een beperkt risico als het burgemeesterschap in die weken in handen van de locoburgemeester is. De eerste werkdag na de zomervakantie is dan meteen de eerste werkdag van de nieuwe burgemeester.
De profielschets
Goed, terug naar vandaag. Wat moet je kunnen om burgemeester van Het Hogeland te worden? Roelf Torringa, de voorzitter van de vertrouwenscommissie, legt uit hoe de gemeente tot de profielschets is gekomen. En dan is het aan mij om daarover nog een paar vragen te stellen. Dat is belangrijk voor mij, omdat ik daardoor beter weet waarop ik moet letten bij de selectie van de brieven.
Maar het is vooral belangrijk voor kandidaten. Die kijken vaak met belangstelling naar de beelden van deze raadsvergadering. En ze vragen zich af: ben ik geschikt voor deze rol? Pas ik in het profiel? En zou ik graag burgemeester van Het Hogeland willen worden? Dus voor alle vragen die ik stel, geldt: 'Ik vraag het voor een vriendin'.
Ik vraag het voor een vriendin
Ik krijg de profielschets pas na mijn toespraak aangeboden, maar ik heb hem wel al mogen lezen. De inwoners van de gemeente hebben mogen meedenken wat voor burgemeester ze willen. De 649 ontvangen reacties zijn goed herkenbaar in de profielschets. Daarnaast bevat de profielschets ‘competenties’ die de nieuwe burgemeester volgens de gemeenteraad moet hebben.
De competenties
De gemeenteraad beschrijft het Hogeland zoals ik het ken: 'weids, nuchter en veerkrachtig.' En de raad zoekt een burgemeester die daarbij aansluit. Een sociale nuchtere burgemeester die een boegbeeld mag zijn. Een energiek bestuurder, maar tegelijkertijd een echte burgervader... of -moeder. Want Torringa, die bekwaam antwoord geeft op al mijn moeilijke vragen, krijgt van een collega-raadslid nog een kleine correctie om de oren: overal waar hij de mannelijke vorm gebruikte in zijn antwoord, mogen mensen ook 'haar' of 'zij' lezen. Potentiële burgermoeders worden nadrukkelijk uitgenodigd!
De inwoners van Het Hogeland hebben digitaal de gelegenheid gekregen om mee te denken over de nieuwe burgemeester. Maar liefst 649 personen vonden het de moeite waard om dat te doen. En hun reacties zijn verwerkt in de profielschets. De ontvangen reacties zijn terug te vinden in de profielschets.
tegelijk energiek, doortastend, ervaren, sociaal, kleurrijk en inspirerend
De burgemeester moet niet alleen alles in huis hebben wat elke burgemeester moet kunnen, de zogeheten 'basiscompetenties'. De burgemeester moet tegelijk energiek, doortastend, ervaren, sociaal, kleurrijk en inspirerend zijn. Ze moet zich volledig bewust moet zijn van waarvoor Het Hogeland staat en wat Het Hogeland te bieden heeft - de op-één-na-grootste gemeente van het land qua oppervlakte. De burgemeester moet zelfvertrouwen uitstralen en bestuurlijke ervaring hebben, die ze niet perse in een gemeente hoeft hebben opgedaan.
Natuurlijk vraag ik welke van de genoemde eigenschappen er voor de leden van de vertrouwenscommissie werkelijk uitspringt. Kan de gemeenteraad uitleggen hoe de burgemeester in de regio en daarbuiten een boegbeeld en onderhandelaar moet zijn? En waar moet de kandidaat-burgemeester zich op voorbereiden als er waarschuwend staat dat verwachte bezuinigingen in 2026 de verhoudingen op scherp kunnen zetten? Wie precies wil weten wat de antwoorden op mijn vragen waren, verwijs ik naar de website van de gemeente.
Spannend
Ik proef de bereidheid bij de gemeenteraad om er samen met een nieuwe burgemeester een succes van te maken. Een nieuwe burgemeester, in een nieuwe fase van een gemeente - dat vraagt om samen optrekken. Afspraken maken over wat eerst, en wat later.
Het is eigenlijk het beste van drie werelden
Binnenkort komt ik bij de vertrouwenscommissie met een stapel brieven. En met een advies: van welke sollicitanten denk ik dat ze het zware ambt van burgemeester kunnen vervullen. Daarna kiest de vertrouwenscommissie met wie ze wil praten en volgen er gesprekken. En tenslotte kiest de raad welke persoon de eerste wordt op de aanbeveling.
Dus hoe word je burgemeester van Het Hogeland? Het is eigenlijk het beste van drie werelden: eerst een zorgvuldige sollicitatieprocedure, dan een verkiezing door de gemeenteraad. En tenslotte een benoeming bij koninklijk besluit.
Het wordt spannend. Het wordt hard werken voor iedereen. Maar ik hoop ook dat het inspirerend wordt. Een onvergetelijke ervaring voor iedereen. Als ik afscheid neem van Henk Jan Bolding en weer het noodweer inrijd, denk ik: dit was een goede start. Ik gun de vertrouwenscommissie mooie gesprekken met gemotiveerde kandidaten. En ik gun de inwoners van Het Hogeland de inspirerende en kleurrijke burgemeester die ze in de profielschets beschrijven.