Het was nieuwjaar 2020. We zaten - pre-corona - met de Groninger burgemeesters rond de tafel voor ons jaarlijkse gezamenlijke diner. Een serieuze aangelegenheid natuurlijk, maar het mag ook gezellig zijn. Daarom zongen we een lied, op de wijs van het Land van Maas en Waal. Elk couplet eindigde met het refrein: ‘Maar niet zo lang als Sipke, want van hem is het record’.

Vandaag nemen wij afscheid van de langstzittende waarnemend burgemeester in de geschiedenis van de provincie Groningen en zelfs - zo leert eigen onderzoek - van ons land. Sipke heeft het ruim 94 maanden gedaan. Daarmee laat hij alle andere waarnemers achter zich. Voor de statistici onder u: op 1 juli van dit jaar nam Sipke het stokje over van voormalig burgemeester Gerrit Krol, die 91 maanden waarnemer is geweest in de Friese gemeente Het Bildt. Hij was dus enorm lang waarnemer. ‘Maar niet zo lang als Sipke, dus van hem is het record…’

Alleen dat record al is een felicitatie waard. Groningen was de laatste jaren een ‘waarnemersparadijs’. Ik trad in 2016 aan als commissaris van de Koning en beëdigde pas in 2018 de eerste kroonbenoemde burgemeester: Adriaan Hoogendoorn in Midden-Groningen. Voor het overige ging het steeds om waarnemers.

Every inch

Sipke Swierstra heb ik niet benoemd: ik ben pas 65 maanden commissaris… Sipke werd op 18 oktober 2013 als waarnemend burgemeester beëdigd door mijn voorganger Max van den Berg. De benoeming ging in op 1 november van dat jaar. Maar ik kende Sipke al wel, zij het oppervlakkig. Hij was voor mij, destijds als wethouder in Stad, de Drentse gedeputeerde met de Friese naam.

En begrijp ik niet waarom hij niet altijd al burgemeester is geweest.

Kun je met die achtergrond, de gedroomde Groninger burgemeester zijn? Jazeker! Dat ontdekte ik al snel. Een van mijn eerste activiteiten als commissaris was het uitreiken van het predicaat Hofleverancier aan het Wildervankse bedrijf Wieringa’s Knappertjes. Ik was daarvoor in het Veenkoloniaal Museum in Veendam. Gastheer: Sipke Swierstra. Hij stelde mij, als nieuweling, direct op mijn gemak. Dat deed hij heel subtiel: vriendelijk en behulpzaam, maar niet belerend.

Sindsdien ben ik Sipke blijven volgen. En begrijp ik niet waarom hij niet altijd al burgemeester is geweest. Sipke ziet eruit als een burgemeester. Hij heeft de uitstraling van een burgemeester. En hij handelt als een burgemeester. Sipke is, kortom, ‘every inch a burgemeester’.

Verbinden

Hoe doet hij dat? Ik noem graag een paar van Sipkes kwaliteiten. Sipke is in de eerste plaats een verbinder. Nou hebben we er daar tegenwoordig veel van. Elke gemeente die een burgemeester zoekt, vraagt om een verbinder. En kijk maar eens hoeveel mensen zichzelf op LinkedIn of bij sollicitaties omschrijven als ‘verbinder’. Dat is makkelijk gezegd en opgeschreven.

Maar pas op: verbinden is moeilijk. Het is veel meer dan de lieve vrede bewaren. Verbinden is hard werken. Een echte verbinder kent mensen en gevoeligheden. Onderhoudt de juiste contacten. Is duidelijk en weet toch alle betrekkingen goed te houden. Ook, en misschien wel juist, als de verhoudingen ingewikkeld zijn. Er zijn maar weinig mensen die dat kunnen. Sipke is er daar één van.

Als burgemeester moest Sipke op eieren lopen.

Hij heeft zijn werk gedaan in een gespannen omgeving, vol politieke voetangels en herindelingsklemmen. Onder leiding van gemeenteraad en college brak Veendam met Pekela. Als burgemeester moest Sipke op eieren lopen. Hij heeft veel geïnvesteerd in de verstandhouding met Pekela, omdat hij gelooft in de kracht van samenwerking. Sipke bleef duidelijk, stond voor de belangen van Veendam en onderhield goed contact met zijn ambtgenoot in Pekela. Zo heeft hij als burgemeester echt waarde kunnen toevoegen. 

Diplomaat

Wat daarbij helpt, is dat Sipke, naast verbinder, ook diplomaat is. Hij kan met iedereen omgaan, luistert goed en blijft altijd rustig en vriendelijk. Tegelijkertijd durft hij verantwoordelijkheid te nemen. Ook in andere moeilijke dossiers – zoals mijnbouw en windmolens – heeft hij dankzij zijn diplomatieke gaven verschil kunnen maken. Met zijn enorme bestuurlijke ervaring weet Sipke hoe de hazen lopen, binnen en buiten Groningen. Hij beseft dat je, als het gaat om het verdelen van middelen, met een goed verhaal moet komen. Hij kent dat verhaal en gaat daar diplomatiek, maar ook vasthoudend, mee de boer op.

Het was een beetje ondanks zichzelf.

Een derde kenmerk van Sipke is zijn bescheidenheid. Sipke is geen haantje de voorste. Wie Sipke Swierstra googelt, vindt geen hemelbestormende interviews waarin hij zelf centraal staat. Je komt hem dan wel weer tegen in het programma Zondag met Lubach, met een iconisch item uit het NOS-Journaal over corona en de verkiezingen. Maar ook dat zal hij niet zelf geambieerd hebben. Het was een beetje ondanks zichzelf. Sipke is een burgemeester die liever de wethouders in de spotlight zet, dan dat hij zelf de aandacht trekt.

Ik heb veel respect voor de manier waarop Sipke zijn waarnemerschap in Veendam heeft ingevuld. Hij heeft niet alleen een record gebroken door de lengte van die periode. Ook met de inhoud en de kwaliteit van zijn werk scoort hij hoog. Sipke draagt de gemeente zelfstandig, zelfbewust en financieel gezond over aan zijn opvolger. Daar kan elke kroonbenoemde burgemeester een voorbeeld nemen.

Beste Sipke,

Toen je in 2013 kwam, zou dat voor een jaar of twee zijn. Intussen heb jij alle burgemeesters in de provincie Groningen zien komen. Als ‘nestor’ heb je je geweldig van je taak gekweten. Maar het zijn ongetwijfeld ook tropenjaren geweest. Nu we volgende week Berry Link als kroonbenoemde burgemeester beëdigen, zit jouw taak erop en kun je tevreden terugkijken. Ik dank je voor alles wat je voor Veendam en de provincie Groningen hebt betekend. Als geboren Fries met een Drentse twist, ben je, door jouw burgemeesterschap van Veendam, ook voor altijd met Groningen verbonden.

goede contacten met prominente Groninger horeca

Het zal raar zijn om je niet meer in functie tegen te komen. Bij ons eerstvolgende burgemeestersdiner moeten we een nieuw refrein maken. Maar je zult vast niet helemaal uit het openbare leven verdwijnen. Al was het maar vanwege jouw goede contacten met prominente Groninger horeca…

Ik hoop dat je vanaf nu meer vrijheid en rust krijgt om je agenda zelf te bepalen. Ik wens je vandaag een mooi afscheid, ik vind het jammer dat ik er niet persoonlijk bij kan zijn. Mijn dank is groot en het ga je goed!

Bekijk ook mijn videoboodschap op YouTube.