In de kou gezet

Ik was de enige die vrijdag geen jas had aangetrokken. En daar kreeg ik spijt van. Want er stond een gure wind. Maar dat er zoveel jaar na de klap bij Huizinge nog mensen in de kou voor het provinciehuis staan om op te komen voor een faire behandeling, is echt om te rillen. Het raakt me. En niet alleen mij. Er zijn veel mensen – ambtenaren en bestuurders van veel verschillende politieke kleuren – die al jarenlang met alles wat ze in zich hebben werken aan verbetering.

En om aan te dringen op recht voor wie dat tot dan toe niet kreeg.

Het is pijnlijk dat veel mensen het woord ‘Groningen’ vanzelfsprekend associëren met de gasellende. Dat het woord ‘de Groningers’ wordt uitgesproken alsof het een ander soort Nederlanders betreft. Het is pijnlijk dat het al zo lang duurt. Maar het is het pijnlijkst dat mensen in een uitzichtloze situatie belanden. Dat mensen er ziek van worden. Er kapot aan gaan. Daarover gaat het zwartboek dat ik aangeboden krijg.

Dit onrecht maakt ons strijdbaar. Het bracht ons herhaaldelijk op straat met fakkels, net als vandaag. Het bracht ons tot drie keer toe voor de rechter in een procedure tegen de staat. Het bracht ons steeds opnieuw in de Tweede Kamer en bij departementen. Om petities aan te bieden – ook daar. En om aan te dringen op recht voor wie dat tot dan toe niet kreeg.

Strijdbaarheid loont

Strijdbaarheid loont. Vier jaar geleden bestookten we de kabinetsformatie met gloedvolle pleidooien voor een ‘veilig winningsniveau’. We wisten niet precies wat dat was. Maar het was in elk geval fors lager. Inmiddels wordt de gaswinning met een rotvaart afgebouwd. Vier jaar geleden drongen we aan op een fonds om de schade uit te betalen. Inmiddels is er een IMG, die onafhankelijk beslist over schade. Niet iedereen is altijd tevreden. Maar de gemeten klanttevredenheid is hoog.

Het ‘zwartboek’ bepleit tien alternatieven. Als ik ze lees, dan stel ik vast dat we aan dezelfde dingen werken. En dat er met vereende krachten ook al wat is bereikt. Het fonds voor de toekomst van Groningen bestaat. Het Nationaal Programma Groningen bevat ruim een miljard euro. ‘Startkapitaal’, want met dit geld alleen is het niet klaar.

De gevraagde aandacht voor monumenten is er. Geld en vakmensen ook. Op verzoek van de provincie hebben gemeenten monumentale panden aangewezen. Het rijk heeft onlangs 10 miljoen euro gereserveerd voor het onderhoud ervan.

Maar de strijdbaarheid in de afgelopen jaren heeft genoeg resultaten opgeleverd om nu niet bij de pakken neer te zitten.

Het duurde lang, maar er is steun voor ondernemers en agrariërs. Met een agroloket. En met geld. Met mensen die willen horen van boeren en ondernemers wat ze nodig hebben.  

Er is grote aandacht voor gezondheidsschade. Dankzij een uitspraak van de rechter wordt ook schade voor ‘immateriële schade’ vergoed. Het IMG gaat dat regelen. En Professor Tom Postmes volgt nauwkeurig hoe het met Groningers gaat.

De waardedalingsregeling draait. 80.000 aanvragen zijn al behandeld. Het zwartboek wil een ‘eerlijke waardedalingsregeling’. En je kunt je afvragen wat het betekent dat een vijfde van de aanvragen is afgewezen. Ik vind dat veel. Maar de minister vond dat ook en nu loopt er een onderzoek. Dat kan leiden tot aanpassing van de regels.

Jazeker. We zijn het wachten moe. Het moet sneller. En zorgvuldig en eerlijk. Maar de strijdbaarheid in de afgelopen jaren heeft genoeg resultaten opgeleverd om nu niet bij de pakken neer te zitten.

Ongekend onrecht

Dat doen de aanbieders van het zwartboek trouwens ook niet. Ze weten dat we er nog lang niet zijn en dat het ook veel te lang duurt. Die lange duur verergert alles. Monique Klok uit Roodeschool vertelt geëmotioneerd hoe ze alles kwijt raakte nu hun boerderij die ze al zo lang niet kunnen bewonen, ook nog eens is afgebrand.

Sandra Folkersma vertelt hoe haar kleine dorp, Overschild, wordt verscheurd door drie verschillende regelingen. Ze overvraagt niet. Ze wil gewoon hetzelfde huis terug dat vanwege de bevingen moet worden afgebroken. Maar het blijkt onmogelijk.

Die ervaringen lijken op wat Hans Sulman uit Loppersum meemaakte. Hij vertelt hoe hij zich langdurig gemangeld voelde door de instanties. Zijn huis moest worden afgebroken, maar het lukte hem niet om een gelijkwaardig huis terug te krijgen. Kleiner kon wel, vond de projectleider.

De diepe verontwaardiging die dat oplevert, kennen we maar al te goed.

Deze week stond Informateur Tjeenk Willink de pers te woord. Hij wees op de grote crises die Nederland moet oplossen. In de opsomming kwam vanzelfsprekend ook het woord ‘Groningen’ voor. Zonder nadere toelichting. Zoals de koning in de troonrede ook de laatste jaren genoeg had aan één alinea over Groningen.

We komen van ver. En we zijn er nog niet. Er is nog veel te doen. Het rapport over de Toeslagenaffaire had als titel ‘Ongekend onrecht’. En het leidde tot de val van het kabinet. Terecht. Duizenden mensen waren in de steek gelaten door instanties die bedoeld waren om hen te helpen. Uitkeringsinstanties. Zelfs rechters. De diepe verontwaardiging die dat oplevert, kennen we in Groningen maar al te goed. Hij bracht vrijdag weer fakkels tot ontbranden. ‘Ongekend onrecht’. Er is nog steeds veel recht te zetten.