'Paasrapport' mei, Gedecentraliseerde eenheidsstaat

De herdenking en de viering op vier en vijf mei zijn nationaal. Als we om acht uur 's avonds twee minuten stil zijn, zijn we onderdeel van een nationaal ritueel. Maar we geven het lokaal invulling. En zo zijn alle gemeenten en provincies elk jaar in mei van betekenis voor de invulling van een nationale gebeurtenis.

Als we een verbindend thema voor mei moeten verzinnen, dan is het de altijd spannende tussen rijk en regio. Bij ons in huis maakten nieuwe Statenleden kennis met hun rol en betekenis in de provincie. Op 30 mei werd de invloed van Statenleden op het landsbestuur ook zichtbaar: want de verkiezingen voor de Eerste Kamer vonden in deze maand plaats. Net als mijn collega's mocht ik deze officiële stemmingen in goede banen leiden. En omdat er bij de verkiezingen van de Eerste Kamer zoveel kan afhangen van één verkeerd uitgebrachte stem, is de spanning voelbaar. In Groningen gebeurde niets onverwachts. Want mijn huidige kabinetschef, Randy Martens, zitting zou nemen in de Eerste Kamer, lag in de lijn van de verwachtingen.

Gek genoeg ziet Brussel dat makkelijker in dan Den Haag.

Zelden is de invloed van de regio op het landsbestuur meer voelbaar dan bij de Eerste Kamerverkiezingen, door Provinciale Staten. Maar we streven er voortdurend naar om in beeld te zijn bij Den Haag en Brussel. En meestal zijn de verhoudingen anders dan bij de verkiezing van de Eerste Kamer. Den Haag laat op tal van manieren merken dat we een gedecentraliseerde eenheidsstaat zijn. Met de nadruk op eenheid.

Om Haagse ogen verder open te krijgen organiseren we in Noord-Nederlands verband jaarlijks de bijeenkomst ‘Noord in Nieuwspoort’: hét evenement van Noord-Nederland in Den Haag. Daarin riep ik als voorzitter van de noordelijke samenwerking Kamer en kabinet op tot een koerswijziging: erken dat Noord-Nederland als essentieel is voor de ambities van Nederland. Gek genoeg ziet Brussel dat makkelijker in dan Den Haag. En ondertussen zijn we voor de belangrijke investeringsbeslissingen zwaar afhankelijk van de Hofstad. Of het nou gaat om betere bereikbaarheid of om waterstof: Nederland kan zichzelf een groter plezier doen door meer gebruik te maken van het noorden.

Ons jaarlijkse evenement in Nieuwspoort hadden we geplaatst in het teken van internationale samenwerking, vooral op het gebied van energie en mobiliteit. Europa ziet de noodzaak. De Lelylijn en de verbinding Emmen-Rheine werden onlangs toegevoegd aan het Europese netwerk (TEN-T) en onze 'Hydrogen valley' is smaakmakend in heel Europa.

De maand mei eindigde met een rondetafelgesprek in Den Haag. De Tweede Kamer maakt werk van het rapport 'elke regio telt'. Drie belangrijke adviesorganen schreven samen een rapport. Daarin werd beschreven hoe regio's in de 'periferie' op afstand werden gezet door systematisch meer te investeren in de Randstad. Terechte aandacht van de Tweede Kamer voor een fundamenteel probleem. Het is zorgelijk als je postcode de belangrijkste voorspeller is voor je kansen op succes in het leven. Hopelijk is deze aandacht geen kortdurende hype, maar realiseert Den Haag zich dat er werkelijk iets moet veranderen in de moeizame balans tussen Den Haag, de Randstad en de rest van het land. Dat spreekt niet voor zich, vertelde ik de aanwezige Kamerleden. Want niets is zo sterk als de macht der gewoonte.