Jan Hein gaat thee drinken

Vandaag luistert een bomvolle Statenzaal naar de 'galgenspeech' van Jan Hein Mastenbroek. Telkens wanneer Jan Hein plaatsneemt achter het spreekgestoelte, weten wij als luisteraars dat er een betoog volgt met heldere formuleringen, duidelijke argumenten en een gedegen opbouw. Een betoog dat transparant is, tot de verbeelding spreekt, en dat iedereen de gelegenheid geeft de afwegingen die hij maakt te volgen. Een betoog waarin hij zijn hart laat spreken, maar waarin zijn hoofd nuchter blijft. Vandaag, de laatste keer dat hij de Staten toespreekt, is daarop geen uitzondering. 

Vandaag nemen we afscheid van een volksvertegenwoordiger die als persoon een duidelijke afdruk achterlaat en waar ik, en ik spreek vast niet alleen voor mezelf, altijd met genoegen naar heb geluisterd. 

Tien jaar

Tien jaar. Het was even graven in de geschiedenis van de Staten, maar Jan Hein werd tien jaar geïnstalleerd als lid van Provinciale Staten. Op 10 maart 2011. Het zou nog tot de zomer duren voordat hij zijn maidenspeech hield. Dat was een toespraak waarin hij aangaf dat het hem als Het was in deze toespraak dat je aangaf dat het jou als volksvertegenwoordiger gaat om eerlijkheid, openheid en oprechtheid.

'Geen fractie zonder actie'

Dat zijn maar woorden. Voornemens zelfs, wanneer het een toespraak van een beginnend Statenlid betreft. Maar het waren ook de waarden die hij tien jaar lang liet zien in deze zaal. En daarbuiten niet te vergeten. Voor SP'ers is het een ereplicht om als volksvertegenwoordiging tenminste met één been buiten de Statenzaal te staan. 'Geen fractie zonder actie' zal Jan Heins opvolger, Agnes Bakker, in haar maidenspeech - zij hoeft er geen maanden op te wachten - vandaag al zeggen.

Rooie adel

Jan Hein maakte het waar. Grote schoenen om te vullen voor Agnes. Want tot ver buiten de Statenzaal kennen ze Jan Hein als een sociaal mens die voor iedereen klaarstaat en ook zijn kennis over de wereld en de wetten graag met anderen deelt.

Bij vriend en vijand, voorzover die laatste categorie bestaat. Rooie politieke adel.

De afgelopen jaren heeft Jan Hein heel wat debatten gevoerd en vanuit alle hoeken het politieke veld ervaren. Jarenlang vanuit de oppositie. Maar in 2015 werd alles anders toen de SP na de verkiezingen de grootste partij werd en de leidende partij werd in de toen te vormen coalitie.

Toen Sandra Beckerman in 2017 werd verkozen tot lid van de Tweede Kamer, nam hij het stokje over als fractievoorzitter. De afgelopen vier jaar was Jan Hein boegbeeld voor de SP, afwisselend commissievoorzitter en vicevoorzitter van de Staten. Gezaghebbend als Statenlid. Bij vriend en vijand, voorzover die laatste categorie bestaat. Rooie politieke adel.

Een verlies

Als iemand vertrekt die tien jaar lid is geweest van de staten, dan is dat al snel een verlies. Met Jan Hein vertrekt een man die er in de waarneming van heel veel mensen hier – ook die van mij – altijd al was. Bijna niemand was er bij toen hij hier kwam. Maar ook: hij heeft tien jaar de tijd gehad om te rijpen. Om zich te ontwikkelen. En bij anderen het misverstand te laten groeien dat hij altijd al zo goed was als nu. Natuurlijk niet. Kwaliteit vergt talent en ervaring. Er zijn wetenschappers die beweren dat je iets tienduizend uur moet hebben gedaan om er echt goed in te worden. Met tien jaar (en twintig uur per week) nader je dat punt.

En bij anderen het misverstand te laten groeien dat hij altijd al zo goed was als nu.

En wat verschil maakt is begaafdheid. Want niet iedereen combineert zijn lidmaatschap van de volksvertegenwoordiging met de eruditie en nuchtere verstandigheid van Jan Hein Mastenbroek. Altijd duidelijk waar hij voor staat. De strijd is nooit ver weg. Maar de strijd wordt in stijl gevoerd. Het mag vriendelijk doch dringend. Het mag harmonieus en verbindend.

Als je vertrekt na tien jaar, is dat ook begrijpelijk en natuurlijk. We willen hem wel houden, maar de slavernij is afgeschaft. Een Statenzetel is tijdelijk. Soms bepaalt de kiezer of de partij dat het tijd is om te stoppen. En soms bepaal je zelf dat het genoeg is. Ja, we zullen hem missen. Ja, zijn vertrek is een verlies voor de Staten. Maar Jan Hein heeft behoorlijk bijgedragen aan de democratische rechtsstaat, afdeling Groningen.

Niet weg

Gelukkig is Jan Hein nog niet helemaal weg. Hij heeft aangegeven graag lid te willen blijven van de begeleidingscommissie geschiedschrijving. Wat zijn verbondenheid met de Staten en de geschiedenis van de Staten symboliseert. De banden worden nog niet helemaal doorgesneden. En wie weet, als de wetgeving zo ver is, en de Staten toestemmen, zien we hem op een dag terug als externe voorzitter van een commissie.   

Goede voorstellen verdienen steun. Onvoldragen voorstellen moeten worden verworpen.

Tijdens zijn laatste woordvoering, bij de Algemene Beschouwingen van juli 2021, gaf Jan Hein ons een afscheidscadeau. Hij diende een initiatiefvoorstel in voor een referendumverordening in de provincie Groningen dat in november op de agenda van de Staten staat. 'Zodat inwoners besluiten die echt beter niet genomen kunnen worden, kunnen wegstemmen', zei hij in zijn toelichting . Opkomen voor Groningen en de Groningers loopt als rode draad door zijn politieke carrière. Zo laat hij niet alleen als persoon een duidelijke afdruk achter maar ook inhoudelijk.

In zijn afscheidstoespraak vertelt Jan Hein dat hij hoopt dat de Staten voorstellen meer zullen beoordelen op de inhoud dan op de afzender. Goede voorstellen verdienen steun. Onvoldragen voorstellen moeten worden verworpen. Ik ga er daarom van uit dat Jan Heins referendumverordening - ondanks de populariteit van de afzender - door de Staten op inhoud zal worden beoordeeld. Dat verdient het namelijk.

Thee drinken 

Genoeg is genoeg. Jan Hein heeft besloten de Staten te verlaten omdat hij meer tijd wil besteden aan zijn gezin. Naast advocaat en volksvertegenwoordiger is hij ook een familieman. Spelletjes spelen op zaterdagavond. En zijn zoontje naar school brengen.

En ik doe er een theeservies - met mariakaakjes - bij

'Wat is er rijker dan na schooltijd thee te kunnen drinken met je kinderen?', vroeg Jan Hein toen hij ons informeerde over zijn vertrek. Het was een retorische vraag. Dus we hoefden geen antwoord te geven! Maar we hopen dat hij met volle teugen gaat genieten van die rijkdom. Allicht zien we hem terug in de politieke arena als zijn kinderen groter zijn.

Namens Provinciale Staten, Gedeputeerde Staten en de griffie wensen ik hem heel veel geluk voor de toekomst! Ik overhandig hem het vaste presentje. En ik doe er een theeservies - met mariakaakjes - bij, voor de gezelligheid die komt. Jan Hein, dank je wel. Het ga je goed.