We beginnen met zingen. Lang zal-ie leven. Henk bloost er van. Maar hij wordt vandaag zestig. Dus het komt hem toe. Henk maakte veel later dan Nienke bekend dat hij ermee zou stoppen als gedeputeerde. Maar hij neemt eerder afscheid. ‘Want vele laatsten zullen de eersten zijn.’ Het is in bescheiden kring. Enkele tientallen mensen in de Statenzaal. Een onbekend aantal via de livestream.

Iemand zegt schertsend 'excellentie'. En meteen voelt Henk zich opgelaten. Hier is hij onder vertrouwd volk. Geen poespas. Allemaal mensen waarmee Henk nauw heeft samengewerkt. De verhoudingen zijn veranderd. Henk kiest het moment. Omdat hij er nu even tijd voor heeft, hier in Groningen is. Wij bewegen mee. Want als regionaal bestuur, weten we dat alles wijkt voor de agenda van een minister.

om daar nu niet langer kind aan huis te zijn, maar er te wonen

Het moet ook voor Henk even wennen zijn… Als iemand ergens ‘kind aan huis’ is, betekent dat, dat hij er niet echt woont. In de afgelopen jaren was Henk kind aan huis op de ministersgang bij LNV. Om bijvoorbeeld met Staatssecretaris Martijn van Dam te praten over de zeehondenopvang. Of bij Minister Carola Schouten over … ja wat eigenlijk allemaal? Het moet een vervreemdende ervaring zijn om daar nu niet langer kind aan huis te zijn, maar er te wonen. Al is het maar tijdelijk. En gewoon je gasten te ontvangen in dezelfde Blauwe Kamer, waar je – bijvoorbeeld bij die lange gesprekken over gaswinning – vele uren zelf te gast was.

Nestor

Met Henk verloren we de nestor van het college. In 2013 begon hij als jongste bediende in een college dat al even draaide. Dat deed hij na een imposant aantal vlieguren in Provinciale Staten. Wiebe van der Ploeg van GroenLinks was opgestapt. Henk sprong in het gat. Hij trof een werkveld aan, dat je kunt vergelijken met een kippenhok waar een vos zich meldt. De meeste organisaties zaten hoog in de boom. Er werd volop gekakeld tegen elkaar. Niemand luisterde.  

Al snel na zijn installatie keerde de rust weer in het kippenhok. Want Henk begon te luisteren. Om mensen en organisaties te leren kennen in zijn nieuwe rol. Horen wat ze willen en wat ze van de provincie willen. Wat ze van Henk willen. Dat was niet alleen wennen voor de organisaties. Ook de beleidsafdelingen zagen een andere stijl van besturen. Iemand die vragen stelde en adviezen overnam. Iemand die ambtelijke deskundigheid op waarde wist te schatten. Dat waren ze (kennelijk) al even niet meer gewend. En nog altijd hoort Henk graag eerst hoe ambtenaren over zaken denken. Maar het is ook duidelijk dat hij daarna zijn eigen afwegingen maakt. 

Want het juiste midden ligt zelden in het midden.

Ja, wij hebben er best een voorstelling van hoe hij nu als kersverse landbouwminister te werk gaat. Luisteren, aanhoren, mensen leren kennen. Eerst even de kat uit de boom kijken. En daarna een verstandige positie kiezen. Het juiste midden. Dat is niet het gemiddelde tussen Esther Ouwehand en Caroline van der Plas (voorzover iemand dat ooit kan vinden). Want het juiste midden ligt zelden in het midden. Het juiste midden vergt keuzes die houdbaar zijn in de toekomst.

Nog niet jarig

Gelukkig kent Henk zijn ‘werkveld’ al goed. Een medewerker vertelt in zijn toespraakje dat hij het introductiedossier voor de minister van landbouw heeft gelezen. 80%, dacht hij, hoeft Henk niet te lezen. Hij kent het al. De schaal is natuurlijk groter. Maar zelfs schaalvergroting is vertrouwd in de Landbouw. Want ook landelijk moet het roer stukje bij beetje om in de landbouw. Het mag, nee moet, allemaal minder intensief. Met meer oog voor de biodiversiteit.

En met minder stikstof. En met alle respect natuurlijk voor zijn collega oud-gedeputeerde Christianne van der Wal, de stikstof-crisis ligt toch voor een groot deel op Henks bordje. Hij zal voor een deel opgelost moeten worden door iets te doen aan de veestapel. En misschien ook wel aan de naoorlogse traditie dat ons kleine landje zoveel mogelijk monden in de wereld voedt. Die ambitie, die traditie - dat is een van de hete hangijzers. Er wordt gepassioneerd verschillend over gedacht. Ook dat weet Henk uit ervaring: hij bleef in gesprek, maar was onverzettelijk toen een trekker de deur van het Provinciehuis inreed.

dat er niet meer zoiets is als een eenvoudige, tamelijk pijnloze oplossing

Ja, wij vinden het fantastisch dat een collega-bestuurder uit Groningen de overstap maakt naar het ministerschap. En nee, we benijden hem niet als het om dit onderwerp gaat. Want de belangen zijn groot en je gesprekspartners zijn het niet erg eens met elkaar over de richting die het uit moet. Wie minister van landbouw wordt, is nog niet jarig!
Dus als we Henk feliciteren, is dat letterlijk bedoeld. We wensen hem geluk. In zijn nieuwe rol. Ook hier is het goed dat hij de kalmte terug brengt bij alle mensen die je aan tafel wil hebben. Maar tegelijk is het evident dat er niet meer zoiets is als een eenvoudige, tamelijk pijnloze oplossing.

Goed geborgd

In het Dagblad van het Noorden werd gesteld dat Henk door Provinciale Staten in de debatten nooit erg op de proef is gesteld. De krant is benieuwd hoe hij het er op dit punt in Den Haag zal afbrengen. Die nieuwsgierigheid heeft hij waarschijnlijk zelf ook.

Kritiek op de krant is altijd gevaarlijk. Maar ik waag het te betwijfelen of Henk zelf ook vindt dat de Staten hem niet erg op de proef hebben gesteld. Als je meer dan zeven uur debatteert over wat volgens een te makkelijk frame ‘een brief op bestelling’ was - ben je dan niet op de proef gesteld? 

‘Dat we de predatie van de vos in die zin gaan reguleren’

Aan de andere kant: als voorzitter van de Statenvergaderingen heb ik wel eens met bewondering vastgesteld waar Henk mee wegkwam. Het is bijvoorbeeld weinig gedeputeerden gegeven om de Staten stil te krijgen met een zin als: ‘Ik kan u verzekeren dat ik er goed voor ga zorgen dat de borging goed wordt geborgd. Want dat is heel belangrijk.’
En terwijl ik dit lees, zie ik Henk in de Staten staan. Met zijn linker- en rechterhand elk aan een kant van het katheder. Een beetje voorover. Rustig en onverstoorbaar. Of hij zit achter de tafel, met zijn handen over elkaar gevouwen voor de borst. Waarna hij een Staghouwertje uitspreekt waarmee hij ook Ankie stil krijgt. ‘Dat we de predatie van de vos in die zin gaan reguleren’… of zo. Reguleren en beheren krijgen een nieuwe dimensie!

Beste Henk,

Ik gun je zulke momenten in de Tweede Kamer. Zoals ik, zoals wij, je alle succes van de wereld gunnen om als minister echt het verschil te maken en de landbouw een goede richting in te duwen. Je hebt laten zien dat je dat kunt. Met het programma ED2050. Met de regiodeal natuurinclusieve landbouw. Met de biologische landbouw. Ik wil maar zeggen: de voortekenen zijn veelbelovend.

Dank je wel voor de sporen die je in onze provincie hebt getrokken. We wensen je een vruchtbaar verblijf op de zolderverdieping van het Huis van Thorbecke. En we houden graag contact.