Meer Groningen

Nederland kan wel wat meer Groningen gebruiken. Dat is de onontkoombare boodschap van ons programma op het ‘Prinsjesfestival’. Want of het nu gaat over energie, over gezondheid of over de veranderingen die nodig zijn in het landelijk gebied: in Groningen is de toekomst al lang begonnen. Wij laten graag zien hoe we in Groningen werken aan de oplossing van nationale en mondiale problemen. 

Het begint met samenwerking. Provincie en gemeenten zetten bewust hun schouders onder dezelfde agenda. Onze formidabele universiteit en hogeschool, onze geweldige ROC’s en ons toonaangevende bedrijfsleven werken in goed overleg aan één strategische agenda in Groningen. Dat is slim, want alleen zo kun je de brede welvaart voor alle inwoners vergroten. Het gaat niet alleen om ‘harde’ economische groei, maar om alle facetten die het leven de moeite waard maken.

De kwaliteit van leven die Groningen te bieden heeft, is ongekend. Het kost weinig moeite om verliefd te worden op Groningen. Een dynamische, bruisende stad, omringd door een soms adembenemend mooi platteland. Woorden als ‘pronkjewail’ en ‘golden raand’ uit ons volkslied worden minder overdreven als je Stad en Ommeland zelf ervaart. De kwaliteit van hier wonen, hier werken en hier je vrije tijd doorbrengen. Maar we genieten niet alleen van cultuur en landschap. We leggen de lat hoog op alle terreinen. Daarvoor hebben we alle spelers nodig. De kennisinstellingen, de inwoners, de coöperaties, de bedrijven in de zorg en de ICT zetten er samen de schouders onder. Wij kunnen wat laten zien op het gebied van energie, gezondheid en landelijk gebied.

Geen toekomstmuziek

Dat Groningen ‘iets’ heeft met energie, is een eufemisme. Eerst werd heel Nederland warm van onze turf. En na de ontdekking van het grootste gasveld van Europa, schakelden huizen en industrie in de wijde omtrek over op Gronings gas. Nederland werd er warm van. En rijk.  

We waren in de afgelopen week getuige van de eerste verhoren van de parlementaire enquete gaswinning in Groningen. Ook voor wie ze maar oppervlakkig heeft gevolgd, is duidelijk: wat in Groningen tot de huidige dag gebeurt, is een groot verdriet en een ongekend onrecht. Het is duidelijk dat niet alleen Shell en Exxon, maar ook de staat die zo’n 400 miljard verdiende aan Gronings gas, wat goed te maken hebben. En gemakzuchtige verhalen over opnieuw gas winnen in Groningen, ongeacht de veiligheidsrisico’s die dat oplevert, zijn helaas weer volop te horen.

Dat verhaal is er ook. We poetsen het niet weg. We vinden dat het schreeuwt om een oplossing. Maar we vertellen graag veel meer over Groningen. Want heeft zoveel meer te bieden.

Waterstof

Onze volgende bijdrage aan Nederland (en aan onszelf) is waterstof. We maken daarbij gebruik van dezelfde leidingen en cavernes die horen bij onze internationale aardgasinfrastructuur. En van de energiedeskundigheid die in de loop van decennia in Groningen is opgebouwd. We bedienen dezelfde chemische industrie die tot de huidige dag waterstof maakt van aardgas. Met meer wind op zee kunnen we vanuit de Eemshaven in een enorme behoefte voorzien. Iedereen weet waarom dat belangrijk is. Wat ons betreft kan het niet snel genoeg gaan. 

Waterstof. Je werd er vijf jaar geleden nog om uitgelachen. Maar inmiddels is het meer dan toekomstmuziek. Groningen is de eerste door de EU erkende ‘Hydrogen Valley’ van Europa. Ons openbaar vervoer rijdt al op waterstof. Gemeenten vegen de straten met waterstofwagens. Personen- en vrachtwagens worden bij ons omgebouwd om te kunnen rijden op waterstof. Allemaal om de markt te laten wennen aan deze nieuwe energiedrager. En het slaat aan.

Waterstof wordt groot. Stukje bij beetje bouwen wij aan het grootste wind-tot-waterstofproject van Europa. We vergroenen de industrie. We voeren een groot investeringsprogramma uit om de chemie van Delfzijl tot Emmen de overstap te laten maken. En we leiden jonge mensen op - van vmbo tot wo - voor banen in de energiesector.

Democratie vernieuwen

Het Prinsjesfestival viert de democratie. Over de stand van de democratie is veel zorgelijks te zeggen. Maar nog steeds geloven Nederlanders onvoorwaardelijk in de democratie. Wij ook. Wij geloven in de veerkracht van onze democratie. En we nemen onze inwoners serieus. We reserveerden met hulp van het rijk 100 miljoen euro en vroegen wat voor toekomstprojecten Groningers daarvan wilden realiseren. 

‘Toukomst’ heet het project. En het werd een fors laboratorium voor democratie. Mensen stuurden een kleine duizend ideeën in. De site waarop je ze kon zien en bespreken, werd 30.000 keer bezocht. En een panel van inwoners bundelde de ideeën tot een aantal clusters die we nu verder uitwerken. Nieuwe vormen van democratie? Kom bij ons gerust een kijkje nemen. Toukomst is tot nu toe het grootste participatieproject in Nederland. En we zijn er trots op.

Snakken

Terwijl ik enthousiast sta te praten over mijn favoriete provincie (en binnenkort die van vele anderen), schiet door me heen dat het misschien iets te dik is. Het kan zijn dat een enkele aanwezige de voorbeelden een tikje te ronkend vindt. Maar dat zijn ze niet. En dat laten we allemaal zien in september. Ja, er is veel om over op te scheppen. Om te ‘snakken’, zoals ze dat in Groningen noemen. En al moeten we onszelf een beetje overwinnen om dat te doen, al applaudisseren we het liefst met onze handen in de zakken, we presenteren op het Prinsjesdagfestival hoe wij denken dat het ook kan.
We laten zien dat de overheid samen met een academisch ziekenhuis de aanjager kan zijn van een groot cluster van bedrijven in de zorg. Met onderzoek en innovatie geven wij een flinke duw aan ‘health care intelligence’. En dat is opnieuw geweldig nieuws voor heel Nederland. Want zorginnovatie is hard nodig. Vorige week nog, lieten huisartsen hier iets verderop zien hoe nodig het is. Wij zijn al jarenlang de regio van ‘healthy ageing’. Bij ons is decennia geexperimenteerd met gezond ouder worden in een tijd waarin je niet meer opvalt als je je honderste verjaardag viert. Daar wordt heel Nederland beter van. 

Boeren

Ook in de landbouw geven we een richting aan waar de rest van het land wat aan kan hebben. We werken samen met boeren aan nieuwe verdienmodelllen. Het eiwit van de fabrieksaardappelen, dat vroeger werd geloosd op stinkende sloten, is nu het nieuwe goud. We werken aan gewassen die gedijen op zilte grond, omdat de stijgende zeespiegel vraagt om een antwoord. 

We zien het overal om ons heen. De landbouw schreeuwt om perspectief. In Groningen ontwikkelen we dat, samen met honderd jaar oude boerencoöperaties. Niet door te vertellen wat ze niet meer mogen. Maar door ruimte en geld te bieden voor experimenten om te verduurzamen. Door samen te werken aan aan een landbouw die past bij ons landschap en onze natuur. ‘Fascinating’ heet het programma. En dat is het ook.

Beter leven

Een betere wereld. En een beter leven. Dat komt niet vanzelf. Maar ik heb goed nieuws voor iedereen: in Groningen werken we er aan. Want in Groningen kan het. Ook als het gaat om mogelijkheden om de krapte op de woningmarkt te verhelpen. Een miljoen huizen in tien jaar? Dat lukt alleen als Nederland gebruik maakt van het aanbod van vier noordelijke provincies. Beter ontsluiten met onder andere de Lelylijn. En meer huizen bouwen bij ons. Als je een keer bij ons woont, wil je nooit meer weg. Dat is ‘in a nutshell’ wat wij Nederland kunnen bieden. Als Haagse beslissers eindelijk beslissen het hele land te benutten.

We zullen het in de week voor Prinsjesdag elke dag laten zien. Want we gunnen de rest van Nederland een blik op een betere toekomst. Een kijkje in onze keuken. Een week lang. In Den Haag. En de conclusie is onontkoombaar voor iedereen die komt kijken: Nederland kan heel goed een beetje meer Groningen gebruiken. En het goede nieuws is: dat kan. En het smaakt naar meer! 

Achtergrond: over Prinsjesfestival 2020

Prinsjesfestival is een burgerinitiatief. Prinsjesfestival viert de democratie. Met veelsoortige activiteiten staan we stil bij het voorrecht en het belang van leven in een democratische rechtsstaat. Prinsjesfestival is een moderne traditie voor jong en oud, voor mensen van overal. Vele vrijwilligers, vrienden, medewerkers, samenwerkende instellingen, overheden en bedrijven maken het festival mogelijk. 

De toekomst begint in Groningen

Op diverse plekken in Den Haag zal de provincie onder het motto “De toekomst begint in Groningen” haar plannen en ambities voor de komende jaren tonen en daarover in gesprek gaan met het publiek, maar ook met bestuurders, Kamerleden, bedrijven, ambtenaren en studenten.

Terwijl momenteel bij de parlementaire enquête gaswinning wordt teruggekeken op een voor veel Groningers zwarte periode, kijken we bij het Prinsjesfestival het liefst vooruit. Groningen profileert zich als dé plek voor positieve groei, voor brede welvaart. Groningen legt de focus op drie transities: de omvorming naar een circulaire economie, de omschakeling naar duurzame energie en tenslotte aandacht voor gezond oud worden, aan de hand van 'health care intelligence'.

Het programma

Het festival vindt plaats van 14 tot en met 20 september op diverse locaties in Den Haag. Er komt het PrinsjesOntbijt aan de Hofvijver en PrinsjesCabaret in Diligentia. En er zijn speciale evenementen voor jongeren, zoals PrinsjesBurger (voor MBO-studenten in het Theater aan het Spui),PAARD) het PrinsjesDebat (voor middelbare scholieren in Nieuwspoort) en PrinsjesKind (voor basisschoolleerlingen in het Theater aan het Spui). De Nationale Ombudsman, Reinier van Zutphen, geeft dit jaar in de PrinsjesLezing een verdieping op het festivalthema. In de zaal van de Eerste Kamer worden voor de tiende keer de PrinsjesFotoprijs en -Boekenprijs uitgereikt. De vorig jaar geïntroduceerde PrinsjesPodcastprijs wordt voor de tweede keer vergeven.

Ik mag het festival op 14 september openen, samen met de Haagse burgemeester Jan van Zanen. Tijdens de opening wordt de PrinsjesPrijs uitgereikt aan de meest invloedrijke politicus van het afgelopen jaar. Parallel aan het festivalprogramma organiseert de provincie Groningen een keur aan activiteiten en evenementen om “de rest van Nederland” te inspireren met beloftevolle projecten en experimenten. Voor alle actuele informatie over het programma: www.prinsjesfestival.nl.