De adviesraden bieden het rapport aan aan minister Bruins Slot (BZK)
Het Rijk heeft de verschillen alleen maar groter gemaakt.
Korte samenvatting: langs de landsgrenzen met Duitsland en België zijn de kansen aanzienlijk slechter dan gemiddeld. Slechtere gezondheid. Een slechtere arbeidsmarkt. Lager inkomen, meer uitkeringen en armoede. En als je rekent op de rijksoverheid om de kansen een beetje gelijker te maken: het tegendeel is waar. Het Rijk heeft de verschillen alleen maar groter gemaakt. Decennia lang. Je hebt de Randstad en je hebt het voeteneind van het land.
Een samenvattend kaartje in het rapport
Deze conclusies zijn al veel vaker getrokken. Er zijn boekenkasten vol over geschreven. Tranentrekkende verhalen zijn te lezen in de ‘Atlas van afgehaakt Nederland’ (2021) en het rapport ‘Regionaal maatschappelijk onbehagen’ (2021). Ook in het recente rapport Remkes ‘Wat wel kan’ (2022), worden behartigenswaardige dingen gezegd over verlies van voorzieningen en perspectief. Eveneens in 2022 verscheen het indrukwekkende boek van Floor Milikowski “Een klein land met verre uithoeken”.
Moreel probleem
Niet verbazend eigenlijk, dat ook mijn jaarverslag over 2021 de titel ‘Heel Nederland’ had. En dat het mijn zoveelste pleidooi bevatte om nu eindelijk eens het hele land te benutten en te stoppen met het kluitjesvoetbal. Als ik terugkijk in mijn eigen blogs, dan komt het thema van de ongelijke behandeling van delen van het land zorgelijk vaak terug. (zie hieronder: repeteerwekker)
Probleem is alleen dat de wereld tot nu toe ondanks alle schrijfsels niet is veranderd. De resultaten van de laatste onderhandelingen over infrastructuur lijken sprekend op de historische kaartjes en de staatjes uit het rapport. De ene procent die Noord-Nederland kreeg van de investeringen die betaald werden van aardgasbaten staat treurig naast de 'hittekaart' van de MIRT-investeringen in het afgelopen decennium.
'Wingewest', schreef de parlementaire enquêtecommissie een maand geleden over Groningen. Ook hier aan scherpe morele oordelen geen gebrek. En ook hier de aanbeveling aan de staat om structureel te investeren in economisch perspectief voor de regio.
Bron: Elke regio telt
Ik mag zeggen wat ik er van vind. Dikke kans natuurlijk dat het rapport me aanspreekt. Dat het een herkenbaar probleem beschrijft. Oplossingen biedt, waar ik achter kan staan. En dat is ook zo. De adviesraden van de regering presenteren de verschillen als een moreel probleem: ‘Een deel van deze regionale achterstanden vinden wij principieel niet te rechtvaardigen omdat ze de kansen van mensen op een gezond leven en op deelname aan de samenleving beperken.’
Dikke kans natuurlijk dat het rapport me aanspreekt.
Ik herken mijn eigen stokpaarden. En de adviesraden stellen ook vast dat Nederland zich deze achterstanden simpelweg niet kan veroorloven, omdat we voor de aanpak van grote problemen en transities het hele land nodig hebben.
Inderdaad. We hadden het in Noord-Nederland niet beter kunnen zeggen. We roepen al jaren: stop met het kluitjesvoetbal. Maak gebruik van het hele veld. Het kabinet doet zichzelf te kort door geen gebruik te maken van het hele land. Want buiten de Randstad liggen oplossingen voor nationale vraagstukken. Denk aan woningbouw. Denk aan de energietransitie en het behalen van de klimaatdoelstellingen.
De staat maakt het erger
Maar ondertussen wonen de beslissers in Amsterdam of Den Haag en maken ze elkaar wijs dat de rest van het land onrendabel is. De adviesraden bekritiseren het bekende patroon, waarin investeringen van het rijk vooral in de ‘economische kerngebieden’ terechtkomen. Ze maken sterker wat al sterk is. Dat is een bewuste keuze van de rijksoverheid. De achterliggende aanname is dat het vergroten van de welvaartsgroei in economisch sterke regio’s uiteindelijk ook profijt oplevert voor zwakkere regio’s. De adviesraden prikken deze mythe door. De staat vergroot de achterstanden. Elke dag opnieuw.
... en maken ze elkaar wijs dat de rest van het land onrendabel is
De adviesraden dringen er op aan dat het rijk daarmee ophoudt en samen met regio’s ‘langjarige en substantiële programma’s’ maakt voor regionale ontwikkeling. En ze geven het advies om te werken ‘aan een vitale relatie tussen regio’s en rijksoverheid’. Spreid rijksdiensten over het land. En benut het hele land bij de woningbouwopgave.
Hear, hear! Wat zal ik zeggen? Nou horen ze het ook eens van een ander? Subtiel verwijzen de adviesraden naar het groeiende ongenoegen buiten de Randstad, dat bij de Statenverkiezingen van vorige week ook in de stembussen zichtbaar werd. Ik hoop dat allemaal samen helpt om indruk te maken. Om de beslissers in de duinen eindelijk te bevrijden van hun bijziendheid. Want gewoonten zijn hardnekkig. Maar het is essentieel dat we er samen voor zorgen dat er eindelijk iets verandert. Den Haag voorop.
Mijn jaarverslag over 2021: 'Heel Nederland'