René Paas geeft een toespraak

Hardnekkige gedachte

Ik vind het leuk dat ze hier allemaal zijn. Honderdzeventig mensen hadden zich aangemeld. Terecht, want het belooft een interessante middag te worden. Met sjieke kleine eierballen en dun gesneden droge worst. En vooral goed gezelschap. 'Noord in Nieuwspoort' is inmiddels een instituut. Ook dit jaar komen we graag. Omdat Den Haag best een beetje meer Noord-Nederland kan gebruiken. We zoomen in op internationale, Europese samenwerking. En dan in het bijzonder onze Europese samenwerking op het gebied van mobiliteit en energietransitie.

Dat doen we, omdat we hier in Den Haag maar wat graag onder de aandacht brengen dat we in Noord-Nederland best 'hard gaan' in Europa. Het is relevant om dat hier te zeggen, in Den Haag. Want waar Europa met een grote vanzelfsprekendheid de kracht van regio's onderkent en er beleid en middelen voor optuigt, daar zien we dat we Den Haag daar wel eens een handje bij moeten helpen.

Groepsdruk blijkt altijd weer een formidabele kracht.

We roepen al jaren: stop met het kluitjesvoetbal. Gebruik ook de flanken. Nederland is klein, maar toch écht groter dan de Randstad. Aan onze kant van Utrecht en Almere liggen oplossingen voor nationale vraagstukken. Denk aan woningbouw. Denk aan de energietransitie en het behalen van de klimaatdoelstellingen.

Maar ondertussen wonen de meeste beslissers in Amsterdam of Den Haag en maken ze elkaar wijs dat de belangrijke dingen zich in hun biotoop bevinden en de rest van het land onrendabel is. Groepsdruk blijkt altijd weer een formidabele kracht. De besmettelijkheid van 'urban myths' is groot. Bijvoorbeeld van de hardnekkige gedachte dat een geïnvesteerde euro belastinggeld vooral in de Randstad rendeert. De regio, dat is ver weg. En er komen bestuurders vandaan die altijd ontevreden zijn en hun hand komen ophouden.

Investeringslogica

Drie belangrijke adviesraden brachten nog geen twee maanden geleden een belangrijk rapport naar buiten. ‘Elke regio telt.’ De adviesraden beschrijven hoe de Staat de kansen in Nederland ongelijk maakt. En ze stellen vast dat de overconcentratie op de Randstad oneerlijk is en onhandig.

De adviesraden dringen erop aan dat het rijk daarmee ophoudt en samen met regio’s ‘langjarige en substantiële programma’s’ maakt voor regionale ontwikkeling. En ze geven het advies om te werken ‘aan een vitale relatie tussen regio’s en rijksoverheid’. Spreid rijksdiensten over het land. Benut het hele land bij de woningbouwopgave. En vooral: herzie de 'investeringslogica' van het Rijk.

En zeg dan: 'de macht der gewoonte'.

Subtiel verwijzen de adviesraden naar het groeiende ongenoegen buiten de Randstad, dat bij de Statenverkiezingen ook in de stembussen zichtbaar werd. Ik hoop dat allemaal samen helpt om indruk te maken. Om de beslissers in de duinen eindelijk te bevrijden van hun bijziendheid. Maar het is essentieel dat we er samen voor zorgen dat er eindelijk iets verandert. Den Haag voorop.

In de pauze vraagt een van onze gasten me waar ik het meest tegenop zie. We hebben overtuigende ideeën, maar wat kan de realisatie ervan frustreren? Ik denk even na. En zeg dan: 'de macht der gewoonte'. Het is zo moeilijk om slecht gedrag af te leren. Hardnekkige beelden die diep zijn ingesleten in de Haagse ambtelijke en politieke hoofden en die ervoor zorgen dat de grote bedragen die het rijk besteedt, met een verbijsterende vanzelfsprekendheid worden ingezet in extra asfalt en beton op de drukste plekken van het land.

Dat het ook anders kan, bewijst Brussel. Brussel is in dit opzicht een voorbeeld voor Den Haag. De Europese Commissie heeft een scherp oog voor de mogelijkheden in onze regio. Nog niet zo lang geleden werden de Lelylijn en de verbinding Emmen-Rheine toegevoegd aan het Europese netwerk Ten-T. Daarmee is de komst van deze spoorlijnen weer een stapje dichterbij gekomen.

Lelylijn

Ik vertel de aanwezigen over de feestelijke bijeenkomst gistermiddag in het mooiste stationsgebouw van Nederland. De presentatie van een rapport over de Lelylijn. Ik vertel niets nieuws als ik zeg dat Noord-Nederlandse bestuurders enthousiast zijn over die lijn. Gisteren bleek dat ze daarin niet alleen staan. 11.000 Nederlanders namen de tijd om online te reageren. Het overgrote deel van hen is groot voorstander.

Ze zeggen: leg 'm zo natuurvriendelijk als mogelijk aan. En als de Lelylijn veel reistijdwinst oplevert, mag het best wat kosten. Verstandige adviezen voor wie nog mocht twijfelen. Ze laten zien dat Nederlanders niet gek zijn. En prima weten wat belangrijk is voor Nederland.

Den Haag kan het regelen. En daarmee kansen benutten.

Dat geldt ook voor Duitsers, trouwens. De Duitse reizigersvereniging ‘Probahn’ roept de Duitse overheid op om ook de Wunderline sneller te maken en het spoor Groningen-Bremen deel te laten zijn van de snelle verbinding tussen Amsterdam en Kopenhagen.

Het begint allemaal met de Lelylijn. De politieke wil om die aan te leggen, is vastgelegd in het regeerakkoord. Er ligt ook al drie miljard klaar. Het Europees Parlement vindt de verbinding belangrijk. Den Haag kan het regelen. En daarmee kansen benutten. Want tussen Amsterdam en Groningen bevindt zich een nationale kans.

Waterstofbank

Maar het gaat vandaag niet alleen over treinen. Wel over routekaarten. Want gedeputeerde Tjisse Stelpstra mocht onlangs een advies uitbrengen over de toekomst van Hydrogen Valleys aan Eurocommissaris Gabriel. U weet het, Noord-Nederland is al zo'n Hydrogen Valley, een waterstofregio. We zijn zelfs de eerste van Europa. Vorig jaar nog ‘hydrogen valley of the year’. En vanuit die ervaringen mochten wij adviseren hoe Europa hiermee verder kan. In de wetenschap dat we daarin zelf een hoofdrol willen en kunnen spelen.

Kortom, we kunnen zó beginnen.

Het lijkt me gepast om vandaag, hier, in Den Haag, bekend te maken dat Noord-Nederland zichzelf kandideert als vestigingsregio voor de Europese Waterstofbank. Wij vragen het kabinet om samen een aanbod te formuleren voor de Europese Commissie om die waterstofbank naar Groningen te halen.

Wat we te bieden hebben, is aanzienlijk. Noord-Nederland is landelijk koploper op het gebied van waterstof en het kabinet wil dat we die positie niet alleen vasthouden, maar ook uitbreiden. Een Europese waterstofbank, een handelshuis, past daar goed bij. We hebben al zoiets in Groningen, Namelijk GasTerra. We hebben dus al de mensen die verstand hebben van gashandel. De mensen, de kennis, een pand, een gasinfrastructuur. Kortom, we kunnen zó beginnen.

Nieuwspoort klapt voor onze kandidatuur. Terecht, vind ik zelf.