Twee van de gedeputeerden waarvan we vandaag afscheid nemen, IJzebrand Rijzebol en Melissa van Hoorn, staan niet eens op de foto. Ze waren tussentijds bereid om in een gat te springen. We nemen daarnaast afscheid van Mirjam Wulfse, die vanaf het begin meedeed. 

Democratie is niet pijnloos

Sinds vorige week zit de collegeperiode 2019-2023 er op. Nieuwe verkiezingen. Nieuwe onderhandelingen. Nieuwe gedeputeerden. We hoeven elkaar niet uit te leggen dat het de beter gelukte landen zijn, waarin de leiders door middel van verkiezingen worden vervangen. Dat in een democratische rechtsstaat de kiezers de dienst uitmaken. Maar hoe mooi dat ook is, het is zeker niet pijnloos. En er is reden om bezorgd te zijn over de snelheid van de personele wisselingen. De democratie in Nederland smijt met menselijk kapitaal. We gunnen politiek bestuurders bar weinig tijd om te groeien in een moeilijke rol in het openbaar bestuur.

Maar al vóór je afscheidsreceptie is je kamer ingenomen door je opvolger.

Dat blijft niet beperkt tot Den Haag. In maart was ineens twee derde van onze Statenleden nieuw. En in het college blijven maar twee van de gedeputeerden zitten. Van de anderen nemen we afscheid. Afscheid van mensen die zich in de afgelopen jaren met ziel en zaligheid hebben ingezet voor de inwoners van onze provincie. Die lange werkweken maakten. Die zo’n duizend besluiten per jaar namen. En die zelf lang niet altijd vonden dat hun werk al af was. 

Deze bijeenkomst pepert ons de tijdelijkheid in. Niets zo tijdelijk als een verblijf in de politiek. Een vroegere gedeputeerde beschreef het als een geleende fiets. Hij rijdt heerlijk, maar op een dag moet je hem weer inleveren. Warme woorden. Een doos met persoonlijke spullen. Ontelbare handdrukken. Maar al vóór je afscheidsreceptie is je kamer ingenomen door je opvolger. En werken je vroegere medewerkers voor een nieuwe bestuurder. 

IJzebrand

Nooit invullen voor een ander. Maar ik denk dat dat IJzebrand Rijzebol dat misschien het minst erg vindt. Hij was bereid om aan het eind van een indrukwekkende bestuurlijke loopbaan nog heel plotseling deel uit te gaan maken van het College. Hij begon hier in februari 2020. IJzebrand was toen in de zeventig en nog wethouder in Delfzijl. Dus hij zat zich bepaald niet te vervelen. En toen hij hier gedeputeerde werd, was voor iedereen zonneklaar dat de Groningse economische zaken voor hem weinig geheimen hadden. Groningen Seaports, de grote boerencoöperaties, de chemie: hij kende ze al als zijn broekzak. Dat zou behulpzaam blijken.

Ik voeg daaraan toe, dat ook provinciaal bestuur zelf voor IJzebrand bekend terrein was. Want eerder in zijn lange loopbaan was hij al tien jaar lid van Provinciale Staten. Tien jaar… je zou er tegenwoordig bijna nestor mee worden…  

Dat was moeizaam, maar onvermijdelijk.

IJzebrands start viel samen met de lockdown. Dat werd dus digitaal inwerken. En digitaal debatteren met mensen die hij nog nooit eerder in het echt had gezien. Dat was moeizaam, maar onvermijdelijk. Want de EZ-gedeputeerde moest meteen aan de bak. Om de pijnlijke gevolgen van corona te helpen verzachten. 

Een man van de grote lijnen en een bestuurlijke houding. IJzebrand verbaasde zich vaak over de enorm gedetailleerde besprekingen in het college. Hij vatte zijn eigen stijl samen met met de uitspraak ‘ik duw liever dan dat ik trek.’ IJzebrand is intussen 75. En nog te onrustig om achter de geraniums te gaan zitten. Dus ik dacht: vanaf nu op de trekker. Maar ook hier is IJzebrand meer een duwer dan een trekker. Hij wil voor de volgende generaties niet in de weg lopen: die vinden het zelf veel te mooi. 
 
En die fiets, die hij teruggeeft? Die is goed onderhouden. Lichte gebruikssporen. En zo te gebruiken door zijn opvolger. Wat extra lucht in de banden en Henk Emmens kan er zo mee door. 

Melissa

Het is geen geheim dat Melissa van Hoorn graag nog even had willen doorfietsen. Want wat ze tot nu toe heeft geproefd, smaakte naar meer. Al was het maar omdat haar portefeuille relevant en urgent was. En haar verantwoordelijkheidsgevoel groot. Wie namens de provincie iets mag doen aan de klimaatadaptie, aan waterkwaliteit en aan de energietransitie in Groningen, heeft echt grote kwesties in handen. En in de korte tijd dat Melissa zich ermee bemoeit, is ze behoorlijk zichtbaar geworden. 

In januari 2022 werd Melissa gedeputeerde, toen Nienke Homan ermee stopte. Na enige bedenktijd maakte ze de overstap van Statenlid naar het College. Met ambitie, enthousiasme en gretigheid om het beste te doen voor Groningen. Doen wat elke bestuurder wil: dingen verder brengen, dingen veranderen. Mensen de ruimte bieden om verder te kunnen. De wereld een beetje mooier maken.

Ze stapte van het ene op het andere moment op een trein die al drie jaar reed. Er lagen complexe dossiers op haar bureau. Maar die kreeg Melissa snel onder de knie. Daarbij hielp het dat ze al veel geleerd had. Ze had een behoorlijke staat van dienst had als ambtenaar bij een waterschap en bij de regionale uitvoeringsdienst in Drenthe. Het dwingt respect af hoe weinig vertraging we opliepen na het vertrek van een beeldbepalende voorganger. 

veel mensen die de kwaliteiten van Melissa van dichtbij hebben gezien.

Veel organisaties en instellingen leerden Melissa kennen als een vrolijke, deskundige en standvastige vrouw. Ze maakte met hen een regionale strategie voor de klimaatadaptatie. Er kwam een veenweidestrategie. En sinds Melissa bij ons aan boord is, zijn water en bodem sturend in ruimtelijke vragen. 

Het zijn prestaties die smaken naar meer. Melissa’s werk was eigenlijk nog maar net begonnen. En ook al stond niet vast dat ze in een volgend college dezelfde portefeuille zou krijgen, Melissa keek toch al een beetje uit naar de tijd waarin ze de strategie kon omzetten in werk in uitvoering.

De verkiezingsresultaten van lijsttrekker Van Hoorn waren goed genoeg om dat mogelijk te maken. Maar toch mag het niet zo zijn. En dus wordt iemand die gretig en toegewijd was aan de toekomst van Groningen, nu gedwongen om na te denken over haar eigen toekomst. 

Ik denk dat die er zonnig uitziet. Niet alleen zijn er veel mensen die haar een mooie toekomst gunnen. Er zijn ook veel mensen die de kwaliteiten van Melissa van dichtbij hebben gezien. We wensen haar succes en plezier in de dingen die ze hierna gaat doen. En het kan eigenlijk niet anders, of we komen elkaar hierna weer tegen.

Mirjam

Ook Mirjam Wulfse had nog graag een eindje door willen gaan. Want wat straalde ze een plezier uit, de afgelopen vier jaar. En wat heeft ze de boel wakker geschud. Met ruimte, cultuur, erfgoed en gebiedsontwikkelingen had Mirjam tijdens de coalitie-onderhandelingen vier jaar terug een slimme en samenhangende portefeuille bij elkaar gepraat. Want die onderwerpen versterken elkaar. Tenminste: dat zagen we ineens, toen Mirjam er verantwoordelijk voor werd.

Steeds weer maakte ze duidelijk dat onze omgeving een grote 'geluksbrenger' is. Ons landschap, onze dagelijkse omgeving, is letterlijk van levensbelang. En daarom benadrukte ze steeds dat wanneer we nadenken over nieuwe en schonere energie, of bijvoorbeeld over werkgelegenheid - dat het dan direct ook ging over onze ruimte. En dat die ruimte dan niet het sluitstuk is van een discussie, maar een volwaardig element. Vanaf het begin. Want ook in Groningen is onze ruimte schaars. En bijzonder. En niet alles past. 

Een kunstenaar. Een goudsmid in de politiek.

We hebben vaak pittige gesprekken gevoerd in het college. Daarin was Mirjam positief, maar streng. Want ze liet ons de schaarste voelen. Het is immers makkelijk om het principe te onderschrijven: niet alles kan. Maar dat ruimte keuzes vraagt, dat ervaart iedereen die zich sterk maakt voor duurzame energie. Of voor banengroei in bedrijven. Of voor woningen ook voor onze jongeren, zodat ze hier blijven wonen. Ik vond het mooi hoe Mirjam discussies scherp en opbouwend wist te voeren. Met een aanstekelijke lach. Verbindend. En met een hoge gunfactor. 

En niet alleen in het college en in de Staten maakte Mirjam indruk. Dat deed je zeker ook in de dorpen en steden waarvan we vermoedden dat er mogelijkheden zijn. Want we vonden draagvlak van inwoners, van gemeenten, van bedrijven en organisaties heel belangrijk.

Mirjam is een kunstenaar. Een goudsmid in de politiek. Hittebestendig en creatief. Hameren op waardevolle zaken. Niet alleen een conceptueel denker, maar ook een maker. Want al dat vuur en die passie moeten uiteindelijk praktische resultaten hebben. Gewoon tot iets concreets leiden. Je kunt het wel bedenken, maar we moeten. Het met z’n allen kunnen maken.

Beste Melissa, IJzebrand en Mirjam, 

‘Collegiaal bestuur’ is een term uit het staatsrecht. Het betekent dat we niet individueel, maar samen verantwoordelijk zijn. Het zegt niks over de onderlinge betrekkingen. Ik dank jullie voor jullie bijdrage aan het bestuur in Groningen. Maar ik bedank jullie ook voor de energie die jullie hebben gestoken in de onderlinge samenwerking. We waren – met al onze verschillen – werkelijk een team. Collegiaal, ook in de gebruikelijke betekenis van het woord. 

Ik stop met mijn verhaal. Want ik weet dondersgoed dat hoe langer ik praat, hoe minder mensen je nog even de hand kan schudden. En jullie willen vast ook nog wel iets drinken. En iets zeggen. En anders onze gasten wel.

Daarom: de tijd is voorbijgevlogen. Vreselijk jammer om jullie te laten gaan. We zwaaien jullie uit. Dank je wel. 

IJzebrand, Mirjam en Melissa tijdens hun laatste GS-vergadering