Glad ijs

De maand begon met zorgelijke gemeentefinanciën. Het is voor het eerst in de geschiedenis dat de degelijke gemeente Stadskanaal een begroting vaststelde met een tekort. Omdat het gemeentebestuur het niet verantwoord vindt om verder te bezuinigen. Gemeenten in heel Nederland moeten flink bezuinigen. Aan het begin van de maand organiseerde Stadskanaal een 'online tafeldiscussie' onder leiding van Janine Abbring over de vraag hoe het komt dat zoveel gemeenten op dit moment vel over been zijn.

En het rijk was minder slim dan het dacht toen het eerst een flink deel van het budget afhaalde.

De overheid bevindt zich hier op glad ijs. Ik maakte voor die gelegenheid een videoboodschap waarin ik het rijk verantwoordelijk hield voor het feit dat gemeenten leeglopen op hun sociale taken: ‘Sociale zekerheid’ is een grondrecht. En het rijk was dus niet van de zorgen af, toen het gemeenten verantwoordelijk maakte voor zorg, voor steun en voor werk. En het rijk was minder slim dan het dacht toen het eerst een flink deel van het budget afhaalde. Want inwoners van elke gemeente in Nederland moeten er zeker van zijn dat ze hulp krijgen als ze die nodig hebben. En dat lukt niet meer. Want gemeenten in heel Nederland lopen leeg op ‘het sociale domein’. Het is niet overal even erg. In onze regio wonen veel meer mensen die hulp nodig hebben. En ook zij hebben recht op sociale zekerheid.

Toekomstagenda

Positief nieuws was er nog in diezelfde week. Ooit was er sprake van een ‘Catshuissessie’. Later veranderde de locatie. En uiteindelijk troffen Koen Schuiling en ik de ministers Ollongren (BZK), Van ’t Wout (EZK) en Schouten (LNV) elkaar in een videoconferentie. Maar het document waarover we spraken was de moeite waard. Groningen en het Rijk gaan de komende jaren intensief samenwerken rondom woningbouw, energietransitie en de regionale economie. Dat is vastgelegd in de ‘Toekomstagenda Groningen’. Het geld hiervoor komt onder meer uit bestaande programma’s, Europese fondsen en de middelen die eerder door het Rijk is toegezegd in het kader van de versterkingsoperatie.

Over een half jaar praten we opnieuw met een kabinetsdelegatie over Groningen.

Geen enorme zak met nieuw geld dus. Maar wel de afspraak dat we op tal van onderwerpen die voor onze provincie van cruciaal belang zijn, een permanente agenda hebben. Over een half jaar praten we opnieuw met een kabinetsdelegatie over Groningen. Of het al opschiet. En wat er nog nodig is.

Herverdeling gemeentefonds

De koude douche kwam een week daarna. Ik reed op een frisse ochtend naar Holwerd, omdat Johan Hamster, de wethouder van financiën uit Stadskanaal, door de Nederlandse bestuurders en ambtenaren via het blad Binnenlands Bestuur was uitgeroepen tot ‘Beste Bestuurder’. Johan zat met zijn gezin in een huisje op Ameland. Maar hij was te verleiden om even voet aan de vaste wal te zetten. Loon naar werken: dat was hartverwarmend.

Maar met het geld was opnieuw iets dramatisch gebeurd.

Maar met het geld was opnieuw iets dramatisch gebeurd. De dag ervoor had de Minister van BZK een voorstel naar buiten gebracht voor herverdeling van het gemeentefonds. Zo’n herverdeling is altijd een heel circus: er gaan evenveel gemeenten op vooruit als achteruit. Maar met dit voorstel was iets heel erg mis: de gemeenten met de grootste sociale problemen gingen er het ergst op achteruit. En dat betekent veel voor gemeenten die al lang vel over been zijn. Dus in plaats van een herverdeling die de zaken een beetje meer eerlijkheid brengt, brengt deze herverdeling ons vergroting van de oneerlijkheid.

Noordelijk lijsttrekkersdebat

Het Noordelijk Lijsttrekkersdebat is een kans daaraan iets te doen. Het is inmiddels traditie dat de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen wordt begonnen met een lijsttrekkersdebat, georganiseerd door de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe. Dat deden we samen met het Dagblad van het Noorden, de Leeuwarder Courant en het Friesch Dagblad. De acht grootste partijen in de peilingen gingen in debat over thema's die van belang zijn voor het Noorden, maar ook voor het hele land. Het Noorden biedt nationale kansen. Waarom zouden we ons beperken tot de volle Randstad die tegen zijn grenzen oploopt? Het lijsttrekkersdebat is een mooie gelegenheid om aan noordelijke kiezers te laten zien wat je partij wil betekenen voor Noord-Nederland.

Helaas dwong corona ons tot een uitwedstrijd. We ontvingen de lijsttrekkers in Den Haag. De presentatoren Welmoed Sijtsma, presentator bij Op1 (WNL), en Eelco Bosch van Rosenthal, presentator bij Nieuwsuur, hadden als noorderlingen de leiding over het debat. De inwoners van Noord-Nederland waren aanwezig met videofragmenten van o.a. een jonge boer, de Wadden en een ambulancemedewerker.

Lelylijn en gemeentefinanciën

De lijsttrekkers waren het roerend eens dat het Noorden beter verbonden moet zijn met de Randstad. De snelle spoorverbinding, de Lelylijn, maar ook de oostelijke verbinding, de Nedersaksenlijn, kwamen langs. D66 en de PvdA deden (los van elkaar) al voorafgaande aan het debat een oproep aan alle deelnemers om het nog tijdens het debat eens te worden over de Lelylijn. Zo makkelijk ging het niet. Maar de steun leek groot. Ook Gert Jan Segers vond het tijd voor harde afspraken: “We moeten een harde politieke belofte doen voor een snelletreinverbinding, anders gaat het niet lukken. De Haagse formules blijken op basis van ervaringen met het verleden hiervoor niet geschikt te zijn.”

 Zo makkelijk ging het niet. Maar de steun leek groot.

Ook de geldnood van gemeenten kwam langs. De SP markeerde dat de noordelijke provincies benadeeld worden met het nieuwe voorstel voor de herverdeling van het gemeentefonds. Maar ook de VVD vindt dat de financiële positie van gemeenten, ook in het Noorden van het land, beter moet worden.